चार पटक आत्महत्या प्रयास गरेकी बृद्धा ललिता भन्छिन्: बृद्धभत्ताको रकमबाट बाख्री किने, त्यो पनि चोरले लग्यो

लम्की । “दुई वर्षअघि बृद्धा भत्ताको रकमबाट पाँच हजार ५० रुपैयाँमा बाख्री किने । गएको साउन पाँच गतेसाँझ चोरले बाख्री फुकालेर लगेछ । मन निकै बेचैन भयो । बाख्री बाँधेको डोरी पासो लगाएर मर्छु भनेर जंगल गए । तर, कान्छी छोरीलाई सम्झिए र मर्न नसकी घर फर्किए” लम्कीचुहा नगरपालिका वडा नम्बर ६, चैनपुरकी ७४ वर्षीया ललिता विकको अनुहारमा पीडा झल्कियो । भनिन्– “चार पटक आत्महत्याको प्रयास गरिसके, तर मर्न सकेकी छैन ।”
बृद्धा ललिताको बेसहारा छिन् । उनका श्रीमानको निधन भएको ३० वर्ष भइसक्यो । चारै जना छोरा सानै उमेरमा बिते । दुई वटी छोरीको विहे भइसकेको छ । “चारै जना छोरा पाँच/सात वर्षकै उमेरमा एकपछि अर्को गर्दै देउता लागेर मरे । छोरीहरू विवाह गरेर आफ्नो घरमा छन् । उनीहरूका पनि आफ्नै दु:ख छन् । म बुढी कता जाउ ?” उनी सधैं मर्नु न बाँच्नुको अवस्थामा छिन् ।
बृद्धावस्थामा पुगेकी ललितालाई बिहानबेलुकाको छाक टार्न पनि कुनै उपाय छैन । आफ्नो एकजना पनि सहारा नभएपछि उनले पटकपटक आत्महत्याको प्रयास गरेको बताइन् । उनले भनिन्– “गएको साउनमा तीन पटक पासो लगाएर आत्महत्या गर्ने प्रयास गरे । एकपटक मुसा मार्ने औषधि खाए ।”
उनले नजिकैको जंगलमा रुइनाको बोटमा पासो लगाएर आत्महत्या गर्ने प्रयास गर्दा कान्छी छोरी प्रेमकलाको सम्झना आएपछि मर्न नसकेर घर फर्केको बताइन् । “घर आउँदा गाउँमा सबै सुतिसकेका थिए” उनले भनिन्– “एक पटक मुसा मार्ने औषधि खाएपछि दुई दिनसम्म बेहोस भएछु ।”
बृद्धा ललिताको माइती अछाममा हो । उनी नौ वर्षकी हुँदा उनको विहे भउयो । “म १६ वर्षकी ह्ुँदा जेठी छोरी जन्मिई । त्यतिबेला कैलालीको सोल्टामा बस्थे । भएको थोरै जमिन पनि कर्णाली नदीले बगायो” उनी ती दिनको स्मरण गर्दा विक्षिप्त झैं हुन्छिन् । भन्छिन्– “अलिकति भएको जमिन कर्णालीले बगायो । सबै गुमाएपछि सोल्टामा बस्ने आधार भएन । अनि लम्की झरे । चुहा गाविसको चैनपुरको जंगलमा सुकुम्बासी भएर बस्न थाले ।” जंगलमा छाप्रो बनाए । दुई वर्षपछि सुकुम्बासीलाई उठाउने भन्दै मेरो छाप्रामो आगो लगाएर जलाइदिए । भएका लुगाकपडा, भाडाकुडा, अन्नपात सबै स्वाहा भयो ।
फेरि घरबार बिहीन भएपछि उनी अर्काको बाख्रा चराएर पेट पाल्न थालिन् । जंगलमा बनाएको सानो छाप्रो जलाएपछि उनले एकजना नातेदारको जमिनमा झुपडीे बनाइन् । “११ वर्षसम्म त्यही छाप्रोमा दु:खका दिन बिताए” उनका दु:खका दिन उस्तै थिए । भन्छिन्– “एकदिन जंगलमा बाख्रा चराउन गएकी थिए । मेरो छाप्रोभित्र साँप पसेछ । साँप पसेको भन्दै वरपरका मान्छेले त्यही छाप्रो पनि जलाएर खरानी बनाइदिए ।”

भएको सानो छाप्रो पछि जलाएपछि उनका लुगाकपडा सबै जले । “रातभरी निद्रा लागेन । रोएरै रात काटे” उनले सम्झिइन्– “अर्काको जमिनमा बसेकी थिए, त्यसैले केही भन्ने आँट पनि आएन ।”
फेरि सडकमा पुगेकी ललितालाई गाउँका अर्का छिमेकीले आफ्नो जमिनमा छाप्रो बनाउन दिए । उनले दुई वर्ष त्यही छाप्रोमा बिताइन् । एक दिन भैंसीले त्यही छाप्रो पनि भत्काई दियो । “अनि मैले यसरी दु:ख सहेर बाँच्नु भन्दा मर्नु ठिक भनेर मर्ने सोच बनाए” उनी भन्छिन् ।
बृद्धा ललिताको दु:ख देखेर चैनपुरकी सरिता विकले आफ्नो जमिनमा छाप्रो बनाएर बस्न भनिन् । गाउलेले मिलेर छाप्रो बनाए । अहिले ललिता यही छाप्रोमा दिन बिताइरहेकी छन् ।
सानो उमेरदेखि बृद्धावस्थामा पुग्दा समेत ललिताले कहिल्यै पनि सुख भन्ने अनुभव नै गर्न पाएकी छैनिन् । भन्छिन्– “श्रीमान् र छोराहरू गुमाउँदाको पीडा सहेर बसे । भोकैनाड्डै बसेको दु:ख पनि सहे । तर, बुढेसकालको सहारा एउटी बाख्री पनि चोरी भएपछि असह्यै पीडा भयो । पापीले काम गरेर ल्याएको दुईटा कुखुरा पनि चोरे । अनि दिमागले काम गरेन । बाँच्नु भन्दा मर्नु ठिक भनेर पटकपटक मर्ने प्रयास गरे ।”
बृद्धा ललितासँग पीडा नै पीडा छन् । गुनासोको चाङ छ । “सरकारले हामी जस्ता गरिब असहायलाई फर्केर हेर्दैन रहेछ । गाउँका ठूलाबडाले चासौ नै लिदैनन् । चुनावका बेला नेता आएर आश देखाउँछन्, तर पछि फर्केर आउँदैनन्” एकमुठी पानी दिने पनि कोही नभएकी ललिताले बाख्री चोरी भएपछि बाख्रा चराउने काम पनि छोडेकी छिन् । आजभोलि उनी झारफुक गरेर गाउलेले दिएको खानेकुराले गुजारा गरिरहेकी छन् ।