बाघ अनुगमन तथा अभिमुखीकरण

धनगढी  ।  तराई भू–परिधि कार्यक्रम (ताल) ले जैविक मार्गमा बाघ अनुुगमन कार्यक्रमको शुभारम्भ एवं अभिमुखिकरण कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । बुधवार धनगढीमा एक कार्यक्रमबिच कैलालीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोविन्दप्रसाद रिजालले बाघ अनुगमन कार्यक्रमको उद्घाटन गरेका थिए ।
हाल विश्वका १३ वटा राष्ट्रहरूमा पाटेबाघ पाइने गरेका छन् । नेपालमा पछिल्लो पटक सन् २०१४ मा बाघ गणना गर्दा एक सय ९८ रहेको थियो । सन् २००९ देखि २०१२ मा विश्वमा बाघ पाइने राष्ट्रहरूले बाघको सङ्ख्यालाई सन् २०२२ सम्ममा दोब्बर बनाउने लक्ष्य लिएका छन् ।
तराई भू–परिधि कार्यक्रमका योजना व्यवस्थापक बुद्धि रिजालले लालझाडी, बसन्ता, वर्मदेव, काम्दी कर्णाली, खाता जैविक मार्गहरूमा तीन महिना (असार) सम्म विभिन्न टोलीहरूद्वारा क्यामरा ट्याप गरी बाघको अनुगमन गरिने बताए ।
राष्ट्रिय निकुञ्ज, संरक्षित क्षेत्र तथा आरक्षहरूमा यसअघि समेत अनुगमन गरिने गरेको भए पनि पहिलो पटक जैविक मार्ग क्षेत्रहरूमा समेत बाघ अनुगमन गरिन लागेको जानकारी दिए । भारतको जमुुना नदीदेखि नेपालको बागमती नदीसम्मको तराई क्षेत्रमा पर्ने २४ हजार सात सय १० हेक्टर क्षेत्रफलमा तालले कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ ।
क्षेत्रीय वन निर्देशनालयका क्षेत्रीय वन निर्देशक सुधिर कोइरालाले पहिलो पटक संरक्षित क्षेत्र भन्दा बाहिर बाघको अनुगमन हुन लागेकाले यसले भविष्यमा अन्य क्षेत्रहरूमा समेत अनुगमन गर्न मदत मिल्ने बताए । उनले बाघको सङ्ख्यामा वृद्धि हुनसके संरक्षणसंगै पर्यापर्यनमा सहयोगी भई आर्थिक उपार्जनमा मदत मिल्ने उल्लेख गरे । उनले यी जैविकमार्ग क्षेत्रहरूमा जनसङ्ख्या अत्यधिक रूपले वृद्धि भइरहेकाले बाघको सङ्ख्या दोब्बर बनाउन संरक्षणको व्यवस्थापकीय क्षमतालाई समेत दोब्बर बलियो बनाइदै लैजानुपर्नेमा जोड दिए ।
विश्व वन्यजन्तु कोषका बायोलोजिष्ट डाक्टर कञ्चन थापाले नेपालमा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको स्थापनासंगै संरक्षण क्षेत्रमा विभिन्न आधुनिक प्रविधिहरूको प्रयोग शुुरु हुँदै आएको भन्दै जैविक मार्ग क्षेत्रहरू बाघको अनुगमनका क्रममा समेत आधुनिक क्यामराहरूको प्रयोग गरिने बताए । उनले वन्य जन्तु तथा स्थानीय बिचको द्वन्द्व व्यवस्थापन तथा वन्य जन्तुहरूबाट जनताहरूमा हुने क्षतिको न्युनीकरण तथा क्षतिपूर्ति दिन सकेमा समेत संरक्षणमा सहयोग पुग्ने उनको भनाई छ ।
बाघ संरक्षणकर्मी भदै थारूले पारिस्थितिक प्रणाली कायम राख्न तथा पर्यापर्यटनका माध्यमद्वारा आर्थिक उपार्जनमा बाघ संरक्षणले महत्त्वपूर्ण योगदान दिने गरेको भन्दै चोरीशिकारी नियन्त्रण तथा बाघको वासस्थानको संरक्षणका लागि स्थानीय वासिन्दाहरूमा चेतनामूलक कार्यक्रम आवश्यक हुने जानकारी दिए ।