बुढिपोल्ने पर्व मनाइयो

डडेल्धुरा । डडेल्धुरालगायत सुदूरपश्चिम प्रदेशमा बुधबार ‘बुढी पोल्ने’ पर्व मनाइएको छ ।
विजयोत्सवका रुपमा मनाइने यो पर्वमा ‘बुढी’ अर्थात् ‘राक्षसीे पुतना’ लाई पोल्ने गरिन्छ । किम्वदन्तीअनुसार द्वापर युगमा भगवान श्रीकृष्णले राक्षसी प्रवृतिकी पुतनालाई मारेपछि उनका साथी ग्वाला (गोठाला) हरूले पुतनाको शव दहन गरेको कथन रहेको पण्डित देवदत्त भट्टले बताए ।
द्वापर युगमा बालक श्रीकृष्णले विषयुक्त दुध चुसाएर मार्न कंशले गोकुल पठाएकी पुतनाको दुध चुसेर मारेको खुसियालीमा असोज संक्रान्तिका दिन यो पर्व मनाइने गरिएको पण्डित पन्तले बताए ।
सुदूरपश्चिममा भदौ संक्रान्तिका दिन गाडिएको सल्लाको वा अन्य बोटबिरुवाको लिंगोमा असोज संक्रान्तीका दिन सा“झपख बूढी पोलिने र सोही ठाउ“मा का“क्रो खा“दै लुतो फाल्ने प्रचलन छ ।
सा“झ गोठालाहरूले बा“झो जग्गा र दोबाटोमा सल्लालगायतका रुखका हा“गाबाट पुतनाको प्रतिकलाई जलाउने गर्दछन् । दोबाटोमा जलाएको पुतनाको खरानीको तिलक गाईलाई लगाउने चलन पनि रहेको छ । यसो गरेमा पशुचौपायामा कुनै रोग नलाग्ने धार्मिक जनविश्वास छ ।
ओल्के संक्रान्तिका दिन गाउ“ नजिकका अग्लो टाकुरामा सबैजना मिलेर रूखका हा“गाबिगा काटेर एक ठाउ“मा थुप्रो बनाइन्छ । यो थुप्रोलाई स्थानीय लवजमा ‘बूढी हालेको’ भन्ने गरिन्छ । यो बूढीलाई नै असोज संक्रान्तिका सा“झ प्रत्येक घर–घरबाट आगोको रा“को एकैपटक निकाली एकैसाथ पोलेर ‘बूढी पोल्ने’ पर्व मनाउने परम्परा रहेको छ ।
पुतनाको स्वरुपमा तयार गरी सि“गारिएको बाबियोलाई बिहान गोठबाट निकालेर दिनभर घाममा सुकाइ सा“झ दोबाटोमा लगेर जलाउने गरिन्छ । सा“झपख का“क्रो चपाएर जलेको पुतनामा फाल्दै जोडले ‘थुई बूढी थुई’ भन्ने गरिन्छ ।
त्यस्तै बूढी पोलेर घर फर्किने क्रममा बाटो–बाटोमा बलेको दियो पनि गाड्दै जाने प्रचलन छ । यस पर्वमा रातभर देउडा, भुवाजस्ता सांस्कृतिक कार्यक्रम गरिने चलन पनि छ ।