पगियापसार टापुका पीडा

धनगढी । कैलालीमा मोहना र कान्द्रा नदीले उत्तरदेखि पश्चिमसम्मै घरेको वस्ती हो, पगियापसार । भजनी नगरपालिका वडा नम्बर ५ मा पर्ने सिमावती पगियापसार बस्ती एउटा टापुका रुपमा देखिन्छ । पगियापसारको पूर्वतिर भारतको भूभाग (सिमाना) पर्छ भने उत्तरतिर कान्द्रा नदी छ । पश्चिममा पिपरुवा ताल रहेको छ भने दक्षिणमा मोहना नदी रहेको छ । चुच्चो परेको पगियापसर टापुमा स्थापना गरिएको छ सशस्त्र प्रहरी बलको अस्थायी ‘विओपी’ पोष्ट ।

विश्वभरी कोरोना भाइरस महामारी फैलिन थालेपछि कैलालीका विभिन्न स्थानमा अस्थायी तथा स्थायी विओपी क्याम्प स्थापना गर्ने क्रम अघि बढ्यो । गत चैतमा नेपाल–भारत सीमा स्तम्भ ७०८/५ नम्बरको पिल्लर रहेको पगियापसारमा सशस्त्रको विओपी पोष्ट स्थापना गरिएको थियो ।

टापुसम्म पुग्न नेपालको सीमासम्म नै ताल छ । भारतको सीमामा रहेको तालमा भारतीयहरुले उखु खेती गरेका छन । भारतीयहरुले उखु खेती गरेका स्थानमा हिलाम्मे भएका कारण पैदल नै सो क्याम्पसम्म पुग्नुपर्ने बाध्यता छ ।

तालबारीमा भेटिएका सशस्त्र प्रहरी जवान खिमबहादुर ओलीले भारतीयहरुले लगाएको उखु खेती देखाउँदै भने– क्याम्पसम्म पुग्न हामी यहि बाटो प्रयोग गर्छौ । अहिले वर्षातको मौसम छ । सामान्य वर्षा भएपछि सो तालको सतह आफै बढ्छ । केही दिन अघिको वर्षातका कारण न त वारी आउन सकिन्थ्यो, न पारी जान सकिन्थ्यो ।

कहिकतै डुवान भएमा वा बाढी आएमा नागरिकको उद्दारका लागि अग्रपंक्तिमा हुन्छन ‘सशस्त्र प्रहरी ।’ तर, त्यहाँ खटिएका प्रहरीसंग पर्याप्त उद्दार सामग्री छैन । स्थानीय दानबहादुर बुढाले भने– सशस्त्रको क्याम्प डुवानमा परे हामीले नै उद्दार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ ।

मोहना र कान्द्रा नदीले घेरिएको वडा नम्बर ५ को पगियापसारका स्थानीयले वर्षेनि बाढी तथा डुवानको समस्या झेल्दै आएका छन । स्थानीय दानबहादुर बुढाले भने– वर्षातको मौसममा यो टापुमा हामी कोही पनि आउँदैनौं । यहा पुरै पानीले भरिएको हुन्छ ।

उनले थपे– यहाँ डुबानको समस्याबाट जोगाउनेगरी सशस्त्रको स्थायी विओपी पोष्ट नै राख्ने व्यवस्था हुनुपर्दछ ।

अस्थायी विओपी पोस्टमा १२ जना सशस्त्र प्रहरीको दरबन्दी रहेको छ । सो क्याम्पमा दैनिक पानी पर्दा डुवान हुन सक्ने जोखीम रहेको विओपी पोस्टका इन्चार्ज सशस्त्र प्रहरी नायव निरीक्षक अमृतबहादुर खडायतले बताए ।

कैलाली जिल्ला प्रशासन कार्यलयले अस्थायी विओपी पोस्ट भएकाले आवश्यक साम्रगीको व्यवस्था गरिएको जनाएको छ । कैलालीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी यज्ञराज बोहराले पगियापसार डुबान क्षेत्र भएकाले डुंगा लगायत आवश्यक साम्रगीको प्रबन्ध गरिएको बताए । ‘नदीमा पानीको वहाव बढना साथ उहाहरुलाई अन्य विओपीमा सिफ्ट गर्न योजना रहेको छ’ प्रमुख जिल्ला अधिकारी बोहराले अनुमोदनसंग भने ।

सशस्त्र अस्थायी क्याम्प स्थापनापछि स्थानीय दंग

दानबहादुर बुढा ४० वर्षदेखि पगियापसारमा बसोबास गर्दै आएका छन् । उनले दैनिकजसो स्थानीयका गाइभैसी चोरी भएको भोगेदेखेका छन् । उनले भने– यहाँ प्रहरीको उपस्थिति नहुँदा दैनिक चोरीका घटनाबाट हैरान भएका थियौं । हामी सधैं असुरक्षा महसुस गर्दथ्यौं, अहिले सशस्त्र प्रहरीको अस्थायी क्याम्प स्थापना भएपछि धेरै राहत मिलेको बताए । उनले थपे– यस वर्ष तीन महिनादेखि चोरी, लुटपाटका घटना भएका छैनन ।

स्थानीय जयलाल बुढाले पनि अस्थायी विओपी पोष्ट स्थापना भएपछि आफूहरुले सुरक्षा महसुस गरेको बताए । उनले भने– भारतीय एसएसबीको ज्यादति नै त सहनुपरेको थिएन, तर चोरी, लुटपाट, डकैती लगायतका समस्या झेलिरहेका थियौं ।

उनले पनि सशस्त्र प्रहरीको स्थायी विओपी पोष्ट स्थापना गर्नुपर्ने माग गरे । उनले भने– बाढी तथा डुवान हुँदा पनि उद्दार गर्न सशस्त्र प्रहरीहरु कौवा खेडाबाट आउनुपर्ने अवस्था थियो ।

नामै ‘नेपाल टुक्रा’

पसियापसारको यो टापुको नाम स्थानीयले ‘नेपाल टुक्रा’ राखेका छन् । २०५५/५६ सालतिर कौवाखेडाका स्थानीयहरुले आवादी लिएका थिए । ‘एकातिरबाट भारतीय पक्षहरुले आवादी गर्ने डर अर्कोतिर कौवाखेडीका स्थानीयहरुले आवादी लिइरहेका थिए’ स्थानीय दानबहादुर बुढाले भने– हामी जहिले चरिचरणका लागि सो टापु प्रयोग गरिरहेका हुन्थ्यौं ।

उनले कौवाखेडाका स्थानीयहरुले आवादी लिएपछि स्थानीयहरुलेनै सो टापु संरक्षण गर्न जुटेको बताए ।

उनले भने– नेपालकै सानो टुक्रा भएका कारण यसको नाम हामीलनै नेपाल टुक्रा भनेर राखेका हौं ।

अहिले सो क्षेत्रमा पपिरवा महिला सामुदायिक वनका नाममा संरक्षण गरिएको छ । सामुदायिक वनभित्रै खेलमैदान र सशस्त्र प्रहरीको अस्थायी पोष्ट राखिएको छ ।

माओवादी जनयुद्वले प्रभाव नपारेको बस्ती

२०५२ सालदेखि तत्कालीन माओवादीको सशस्त्र द्वन्द्व शुरु भयो । माओवादीले जनयुद्ध नाम दिएको सो सशस्त्र द्वन्द्व दश वर्षसम्म चल्यो । माओवादी युद्धबाट नेपालका प्रत्येक जिल्ला र अधिकांस गाउवस्ती प्रभावित भए । तर, कैलालीको पगियापसार भने माओवादी जनयुद्वको प्रभावबाट मुक्त रह्यो ।

मोहना नदीको तिरैतिर जाँदा पगियापसार प्रवेश गर्नुअघि ७११ नम्बरको सीमा स्तम्भ रहेको छ भने कौवाखेडाबाट आउँदा ७०८/५ नम्बरको सीमा स्तम्भ रहेको छ ।

स्थानीय दानबहादुर बुढाले भने– युद्धकालमा माओवादी पनि यता प्रवेश गर्न खोज्दा सीमास्तम्भ देखेर भारतको सिमा लाग्यो भनेर फर्किन्थे भने नेपाली सेना पनि त्यसरी नै फिर्ता हुन्थे । त्यसैले हामीलाई माओवादीको १० वर्षे जनयुद्वले कुनै प्रभाव पारेन ।

साउन १४ गते पत्रिका