दृष्टिविहिन दिदीभाइको पीडा – नागरिकता र परिचयपत्र बनाउन जान समेत पैसा छैन

डोटी । तीन कक्षामा पढ्दा पद्दै आमा मरिन् पढ्न पनि पाइएन, सानैदेखि आँखा कम देख्थे आजभोली त आँखा बन्द जस्तै भइसके,दैनिक हातमुख जोर्न पनि अर्काकै भर पर्नुपर्छ ’ डोटीको सायल गाँउपालिका –१ छपालीकी २७ वर्षीया मानमति भुलको भनाइ हो यो, मानमति भुलका २१ वर्षीया भाइ भक्ते भुल समेत दृष्टिविहिन हुन । दृष्टिविहिन भाइबहिनीलाई दैनिक जीवन यापनमा समस्या रहेको छ ।
चारैतिर अग्ला डाँडा, तलसम्म परेको जमिन डोटीको सायल गाउँपालिका –१ छपालीगाउँ हेर्दा जती सुन्दर र आकर्षक देखिन्छ त्यही गाउँमा बस्ने दृष्टिविहिन दुई दिदीभाइको वर्षौदेखिको पीडाले गाउँको सुन्दरतालाई भुलाई दिएको छ ।
दुवै भाइबहिनीले अपांगता परिचय–पत्र र नागरिकता बनाउन सकेका छैनन् । २७ वर्षीया मानमति र २१ वर्षीया भक्तेभुलले नागरिकता र अपांगता परिचयपत्र बनाउन जान पनि आर्थिक समस्या रहेको बताइन । ‘हामीलाई पेटभरी खाना खानै समस्या छ, हिडेर जाउँ आँखा देखिदैन गाडी चढ्ने पैसा छैन ’– मानमतिले दुखेसो पोखिन ।
नेपाल सरकारले अपांगता भएका व्यक्तिहरुलाई परिचय पत्रका आधारमा निर्वाह भत्ता प्रदान गर्दै आएको भए पनि विपन्न दलित परिवारका भक्ते र मानमति भुलले सो भत्तावाट समेत वञ्चित हुनु परेको छ । छिमेकीको सहयोगले निर्माण गरिदिएको सानो घरको आँगनमा भेटिनु भएका भक्तेसँग कुरा गर्न खोज्दा बोल्न समेत सकेनन् । आखाँका आँशु पुछ्दै मानमति भुलले भनिन् , –‘सानैमा आमा बित्नुभयो, अर्काको काम गरेर खान्छु, भाइले त पटक्कै आखा देख्दैन सरकार दिने सेवा सुविधाको बारेमा पनि थाहा छैन ।’
मानमति भुल र भक्ते भुललाई धेरै पटक नागरिकता बनाउन जिल्ला सदरमुकाम जान सल्लाह दिएको भए पनि आर्थिक अभावका कारण नागरिकता र परिचयपत्र बनाउन नसकिएको छिमेकी सीता नेपालीले बताइन । स्थानीय सीताले भनिन्, – ‘आर्थिक अभावका कारण नै हो नागरिकता बनाउनमा समेत समस्या भएको । दैनिक हातमुख जोर्नै समस्या छ कसरी परिचय पत्र बनाउने, गाडी भाडा र खाना खर्च त चाहियो, कसरी आँखाको उपचार गर्ने ?’ बुवा जँगे भुल भुक्त हलिया अन्तरगत पर्नुहुन्छ । गाउँले मिलेर निर्माण गरिदिएको सार्वजनिकभवनमा (देउघर – मन्दिरको सामान राख्न बनाएको घर) उनीहरुको बस्दै आएका छन् ।
सायल गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष बिष्णा सिंहले आफूले गर्न सकिने सहयोग गर्न तयार रहेको बताइन । उपाध्यक्ष सिंहले भनिन्,–‘मैले पनि भरखरै थाहा पाएको छु, सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा परिचयपत्र र नागरिकता हो, त्यसपछि उपचारकमा के गर्न सकिन्छ छलफल गछौं ।’
जिल्ला सदरमुकाम सिलगढीदेखि विकट क्षेत्रको रुपमा रहेको छपालीगाउँ पुग्न चार घण्टाको कच्चि सडकको कठिन यात्रा गर्नु पर्दछ । दलित समुदायका मानमति र भक्ते भुलले आँखाको उपचारको लागि स्वास्थ्यकर्मीसम्म समेत पहुँच हुन सकेको छैन ।