खुसी हराएकाहरूको खुसीको घर

लम्की । उनी अहिले ८० वर्षको भए । जीवनका करिब ४० वर्ष सडकमा भौंतारिँदै बिताएपछि बल्ल अहिले उनले ओत लाग्ने ठाउँ पाएका छन् । उनी, अर्थात् बृद्ध अर्जुनको चार दशकको सडक जीवन अहिले बदलिएको छ । उनले सहारा घरको सहारा पाएका छन् र जीवनको उत्तराद्र्धमा बल्ल उनको अनुहारमा खुसीका रेखाहरू पलाएका छन् ।
केही महिनाअघि उनलाई सहारा घरमा ल्याइएको थियो । असहायका लागि सहयोगी हातहरू नामक परोपकारी संस्थाले सडकमा नारकीय जीवन बिताइरहेका अर्जुनलाई सहारा घरमा ल्याएर नयाँ परिचय दियो– बरमानन्द पाहुना । वर्षौसम्म सडकमा बिताएका उनलाई आफ्नो घरपरिवारबारे केही पनि थाहा छैन, न त यतिका वर्षसम्म उनका कोही आफन्त उनको जिम्मेवारीका लागि अग्रसर भए । पछिल्ला वर्षहरूमा उनी बौनियाका सडकमा भौंतारिदै हिडिरहेको अवस्थामा देखिन्थे– मैलो लटा परेको लामो कपाल र दाह्री, वर्षौसम्म ननुहाएको गन्हाउने शरीरमा एक त्यान्द्रो कपडा र फोहोरभित्र खाना खोज्दै हिड्ने । कसैले दया गरेर केही खानेकुरा दियो भने खाने, नभए भोकै ।
उनी आफ्नो घर रानीकुण्डा रहेको बताउँछन् । तर, उनलाई आफ्नो परिवारबारे केही पनि थाहा छैन । न त उनलाई आफू कहिले र कसरी सडकमा आइपुगे ? भन्ने नै होस् छ ।
अहिले उनी खुसी छन् । सहारा घरमा उनले आश्रय पाएपछि उनको जीवन नै बदलिएको छ । “यहाँ आएपछि औषधिमुलो पाए । खान लाउन पाएको छु । बस्ने बास भएको छ” उनी मुस्कुराए ।
उनीजस्तै, सहारा घरको ओत पाएका भारतीय नागरिक मुस्कानको अनुहारमा अहिले जतिबेला पनि मुस्कान भाव देखा पर्छ । गत वर्ष माघ महिनासम्म उनको बास भनेकै लम्कीका सडक थिए । उनी त्यतिन्जेलसम्म करिब २८ वर्षका उनी “हापापा” का नामले चिनिन्थे । चार वर्षसम्म सडकमा निकै पीडादायक जीवन बिताएका उनलाई आठ महिना अघि सहारा घरमा ल्याइएको थियो । त्यहाँ उनको नामाकरण भयो– मुस्कान । साच्चै नै उनी सहारा घरमा रहेका ४५ जनामध्ये सबैभन्दा बढि खुसी देखिन्छन्– आफूलाई दिइएको ‘मुस्कान’ नाम सार्थक पार्दै ।
मुस्कानलाई गर्त वर्ष माघ महिनामा प्रदेश सभा सदस्य रतन थापाको पहलमा सडकबाट उद्दार गरी सहारा घरमा ल्याइएको थियो ।
बौनियामा रहेको सहारा घर अहिले बेसहाराहरूको सहारा बन्दै गएको छ । बृद्धबृद्धादेखि बालबालिकासम्मको सहारा बनेको छ । त्यहाँ ल्याइएकाहरूलाई पाहुना भन्ने गरिएको छ । यतिबेला सहारा घर ४५ जना पाहुनाको भरपर्दो परिवार बनेको छ । आफन्तले नै ल्याएर छोडेकादेखि सडक जीवन बिताइरहेका रोगी, असहायहरूको सहारा बनेको छ ।
लम्कीचुहा नगरपालिकाका २६ वर्षीया सीतालाई उनकी आमाले नै २०७४ साल माघमा सहारा घरमा ल्याएर छोडेकी हुन् । उनको वास्तविक नाम थाहा छैन । सहारा घरले उनलाई ‘सीता’ नाम दिएको छ । “अशक्त छोरी पटकपटक बलात्कृत भई । पाठेघरमा निकै घाउ भएपछि पाठेघर फाल्नुपर्‍यो” सीताकी आमाको भनाई उधृत गर्दै सहारा घरका सेवक तपेन्द बिकले बताए । सीताकी आमाले आफू दिनभरी मजदूरी गर्न बाहिर जानुपर्ने र घरमा एक्लै हुने छोरी पापीहरूको सिकार बन्ने गरेकीले सहारा घरमा छोड्नु परेको बाध्यता सुनाएको पनि सेवक तपेन्द्रले बताए ।
हातखुट्टा पाकेर किरा परेको अवस्थामा धनगढीको सडकमा भौतारिरहेका ६५ वर्षीय ‘भगवान’ पनि अहिले सहारा घरका पाहुना बनेका छन् । उनलाई धनगढी उपमहानगरपालिका उपप्रमुख सुशीला मिश्र भट्टको पहलमा सडकबाट उद्दार गरेर सहारा घरको संरक्षण राखिएको हो । सहारा घरले उनको नाम भगवान राखेको छ । उनलाई लामो समयदेखि कुष्टरोग लागेका कारण काम नलाग्ने भएका हात र खुट्टाका केही औंला काट्नु परेको सहारा घरले जनाएको छ । किरा परेका धेरै भाग अहिले निको भइसकेका छन् ।
सडकमा भोकैनांगै नारकीय जीवन बिताइरहेका ‘सडक जिन्दगीहरू’ का लागि सहारा घर एकापसमा खुसी बाड्ने थलो बनेको छ । एकले अर्काको सहयोगी बनेका छन् । आपसमा नाच्दै गाउँदै, खेल्दै रमाउँदै दिन बिताइरहेका छन् ।
असहायका लागि सहयोगी हातहरू नामक संस्थाका अध्यक्ष बलबहादुर बिष्टका अनुसार अहिले सहारा घरमा ४५ जना पाहुनाहरूले आश्रय लिइरहेका छन् । उनले भने– “अहिले सहारा घरमा ३३ जना पुरुष र १२ जना महिला बसिरहेका छन् । २६ जनाको परिवार मिलन भइसकेको छ ।”
सहारा घरमा रहेका पाहुनाहरू प्राय:मा मानसिक अवस्था कमजोरीको समस्या रहेको पाइएकोले घोडाघोडी अस्पतालको सहयोगमा महिनाको एकपटक मनोचिकित्सक डाक्टरबाट स्वास्थ्य जाँच गर्ने व्यवस्था मिलाइएको अध्यक्ष बिष्टले बताए ।
अध्यक्ष बिष्टका अनुसार सहारा घरमा रहेका पाहुनाहरूको खाना, उपचार, लुगाकपडाका साथै विद्युत, पानी खर्च र सेवामा खटिएका १० जना सेवकको पढाई गरी मासिक निकै ठूलो रकम खर्च हुने गरेको छ । उनले भने– “शुरुशुरुमा हामीले खर्च धान्न निकै दु:ख उठाउनु पर्‍यो । तर, अहिले थुप्रै दाताहरूबाट सहयोग प्राप्त भइरहेको छ ।”
दुई वर्षसम्म बौनियामा रहेको आफ्नै घरमा सेवा दिएका बिष्टले बर्दगोरिया धार्मिक संरक्षण मञ्चले भवन निर्माणका लागि जग्गा उपलब्ध गराएपछि २०७४ सालमा भवन बनाएर असहायहरूलाई उद्दार गरिरहेको अनुभव सुनाए ।
अध्यक्ष बिष्टका शब्दमा : बौनियामा लामो समयदेखि सडक जिन्दगी बिताइरहेका एक जना भारतीय नागरिकलाई २०७० साल माघ २० गते आफ्नो मेडिकलमा ल्याएर उपचार गरे । उनको बायाँ खुट्टामा घाउ भएर किरा परेको थियो । किरा निकालेर फेरि सडकमा लगेर छोडे ।
“तर, उसलाई सडकमा छोडेर घर फर्केपछि मलाई अपराध बोध भयो” अध्यक्ष बलबहादुरले स्मरण गरे– “रातभरी निद्रा परेन । श्रीमतीलाई घटनाबारे बताए र उनी सहमत भएपछि भोलिपल्ट बिहान फेरि घरमा ल्याए ।”
तर, बलबहादुरले आँटेको त्यो काम त्यत्ति सजिलो भने थिए । शुरुमा आफ्नै परिवारबाट उनले असहयोग र गाली सहनु पर्‍यो । तर, मानव सेवाको अठोट गरेका बलबहादुरको संकल्प देखेर विस्तारै उनको परिवारले उनको कामलाई समर्थन गर्‍यो ।
उनका अनुसार २०७० सालदेखि २०७२ सालसम्म तीन जना महिलासहित १५ जना असहायलाई सडकबाट उनले आफ्नो घरमा ल्याई स्याहारसुसार गरेका थिए । ती सबैको परिवार मिलन भइसकेको छ ।
उनको कामबाट प्रभावित भएर उनका साथीहरूले क्लव खोल्ने प्रस्ताव गरे । केही दिनको छलफलपछि असहायका लागि सहयोगी हातहरू, नेपाल नामक सेवामूलक संस्थाको जन्म भयो ।