राजनीतिक ध्रुविकरण ?

आसन्न संघीय तथा प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचनको मिति नजिकिदै गर्दा विभिन्न राजनीतिक दलहरु तथा घटकहरुबीच राजनीतिक ध्रुवीकरण पनि तीब्र बनेको छ । सत्तारुढ पाँच दलीय गठबन्धनले आगामी निर्वाचनमा भागबण्डा गरेर चुनाव लड्नेमा सहमति गरिसकेका छन् ।

आगामी निर्वाचनमा आआफ्नो दल तथा व्यक्तिगत जीत सुनिश्चित गर्नका लागि विभिन्न पक्षबीच तालमेलको क्रम जारी रहेको छ । सत्ता साझेदार दलहरुमध्येको नेकपा माओवादी केन्द्र र एमालेबाट विभाजन भएर बनेको नेकपा एकीकृत समाजवादीबीच पार्टीगत एकताको प्रयास भइरहेको देखिदैछ । एमाले विभाजन भएपछि तेस्रो धारका रुपमा छुट्टै पार्टी गठन गरेका बामदेव गौतम माओवादी केन्द्रको चुनाव चिन्हबाट आगामी निर्वाचन लड्ने भएका छन् । यसअघि गत असार महिनामा सत्ता साझेदारमध्येका नेपाली काँग्रेस बाहेकका अरु चार दलबीच चुनावी मोर्चाको चर्चा चलेको थियो ।

अर्कोतिर, क्षेत्रीय रुपमा गठन भएका दलहरुबीच पनि चुनावी तालमेलको चर्चा सुनिदैछ । प्रमुख प्रमुख प्रतिपक्ष दल एमालेले पनि विभिन्न दलहरुसंग स्थानीय आवश्यकताका आधारमा चुनावी तालमेल हुने बताइसकेको छ । चुनावका वेला हुने यस्ता तालमेल, वा धु्रविकरण अस्वाभाविक मानिदैनन्, तर सवाल यिनको गर्भमा के कस्तो खिचडी पाक्ने गर्छ ? भन्ने हो । त्यस्तै, यी ध्रुविकरणमा बाह्य शक्ति केन्द्रहरुको चलखेलको मात्रा कति छ ? भन्ने पनि हो ।

पछिल्ला तीन वर्ष नेपालको राजनीति निकै उथलपुथल बन्यो । हुदाखादाका दुई तिहाईको सरकार सत्ताबाट बाहिरियो । संसदमा सबैभन्दा ठूलो दल नेकपा एमालेमा विभाजन आयो । दुई दुई पटक संसद अनाहकमा बिघटन गरियो । अन्त्यमा अदालतको परमादेशबाट नया सरकार गठन भयो । अहिले पाच दलीय गठबन्धनको सरकार छ । र, उसले भागबण्डाका आधारमा चुनाव लड्नेमा सहमति गरिसकेको छ ।

चुनावताका वा अरु वेला गरिने तालमेल, पार्टीगत एकता, मोर्चा र गठनबन्धनले तत्कालिक रुपमा सम्बन्धित दल तथा नेतृत्वलाई लाभ पुराउला, तर यसले देश र जनताको कत्तिको हित गर्छ भन्ने आंकलन गरिनु जरुरी हुन्छ । वास्तवमा चुनावी परिणामलाई लक्षित गरेर गरिने यस्ता तालमेल र गठबन्धनले मुलुकलाई राजनीतिक स्थिरता र समृद्धिको मार्गमा डोराउन सक्दैनन् भन्ने विगतका तमाम घटनाक्रमले पुष्टि गरिसकेका छन् ।

नेपालमा कम्युनिष्ट पार्टीहरुबीच विभाजन, एकता, पुनः विभाजन र पुनः एकताको लामो शृंखला मात्रै छैन, उनीहरुको चरित्र झैं बनिसकेको छ । दुई वा दुई भन्दा बढी दलहरुबीचको पार्टीगत एकता वा गठबन्धनमा निश्चित सैद्धान्तिक आधार हुनु जरुरी हुन्छ । समान लक्ष्य, विचार र उद्देश्य लिएका दलहरुबीच एकता हुनु अस्वाभाविक हुदैन ।

राष्ट र जनताको समृद्धि र हितका साथै मुलभूत राष्ट्रिय मुद्दाहरुमा एक ठाउमा आउनु जरुरी पनि हुन्छ । तर, पछिल्ला दिनहरुमा नेपालमा विभिन्न राजनीतिक दलहरुबीचको तालमेल र एकताका पछाडी सत्ता स्वार्थ नै एकमात्र ध्येय रहेको देखिन्छ । यसले राजनीतिलाई संग्लो बनाउनुको साटो झन् झन् विकृत बनाउदै लैजानेछ भन्ने बोध हुनु जरुरी छ । दुर्भाग्यले अहिलेका प्रमुख दलहरुले मुलुक र जनताको हित भन्दा पनि आआफ्नो व्यक्तिगत र दलगत स्वार्थलाई मात्रै लक्ष्य बनाएका छन् ।