कोरोनासंगै कालाजार, डेंगु, औलोंको जोखिम बढ्यो
धनगढी । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा कोरोना संक्रमणसंगै अन्य रोगको जोखिम पनि बढ्दै गएको छ । प्रदेशमा जटिल र सामान्य स्वासप्रस्वास, कालाजार, डेगु, औलों लगायतको जोखिम बढ्दै गएको स्वास्थ्य निर्देशनालय डोटीले जनाएको छ ।
सन् २०१९ डिसेम्बर ३१ तारिखमा विश्व स्वास्थ्य संगठनले चिनमा कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) पुष्टि भएको घोषणा गरेको थियो । प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयले दिएको विवरण अनुसार डिसेम्बरदेखि नै सुदूरपश्चिम प्रदेशमा स्वासप्रस्वास र किटजन्य (किरा, लामखुट्टेबाट सर्ने रोगहरू) को संक्रमणको जोखिम बढेको छ ।
प्रदेशमा डिसेम्बरदेखि अहिलेसम्म जटिल स्वासप्रस्वासका छ सय ८७ र सामान्य स्वासप्रस्वासका चार सय ७४ गरि एक हजार एक सय ६१ जना बिरामी रहेका छन ।
प्रदेशमा डिसेम्बरमा एक सय १६, जनावरीमा ९३, फेव्रुअरीमा एक सय ६८, मार्चमा एक सय २७, अप्रिलमा ८९, मेमा ८९ र जुनको हालसम्म पाँच जना जटिल स्वासप्रस्वासका विरामी रहेका छन भने क्रमसः एक सय ३२, एक सय १२, ९०, ७४, ३७, २८ र एक जना सामान्य स्वासप्रस्वासका विरामी रहेको जनाइएको छ ।
लामखुट्टेबाट सर्ने रोगको जोखिम
गर्मि बढेसंगै लामखुट्टे देखा पर्न थाल्छन । गर्मिसंगै सक्रिय रहेको वर्षातका कारण लामखुट्टे तथा अन्य किराहरूबाट विभिन्न रोगहरू देखा पर्न थाल्ने गर्दछन । झाडा पखाला, औलो, कालाजार, डेगी लगायतका रोगहरूको जोखिम रहने गर्छ ।
प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयले दिएको जानकारी अनुसार प्रदेशमा डिस्मेवरदेखि जुनसम्म कालाजार, डेगु र औलो रोगका संक्रमित फेला परिसकेका छन ।
निर्देशनालयका अनुसार डिसेम्बरमा प्रदेशमा कडा खालको औंलो संक्रमित दुई, मेमा एक र जुनमा एक जना फेला परेका थिए भने औलोको डिसेम्बरमा नौ, फेव्रअरीमा दुई, अप्रिलमा एक, मेमा चार र जुनमा एक जना फेला परेको जनाइएको छ ।
यस्तै, प्रदेशमा कालाजारका डिस्मेवरमा तीन, जनवरीमा एक, फ्रेवअरीमा दुई, मार्चमा दुई, अप्रिलमा चार, मेमा छ जना फेला परेको जनाइएको छ ।
यस्तै डेगुका डिसेम्वरमा चार, फेव्रुअरीमा एक, मेमा सात र जुनमा एक जना फेला परेको निर्देशनालयले दिएको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
बढ्दो जलवायु परिवर्तन, वर्षाको समय, शहरीकरण, औद्योगिकीकरण आदिका कारणले इडिस लामखुट्टे एवम् डेंगु ज्वरोको जोखिम बढ्दै गएको स्वास्थ्य निर्देशनालयका निर्देशक डाक्टर गुणराज अवस्थीले बताए ।
अहिले तीनै तहका सरकार कोरोना नियन्त्रण तथा रोकथाममा लागेकाले अन्य संक्रमणको जोखिम नियन्त्रणमा खासै ध्यान दिएको नपाइएको सरोकारवालाहरू बताउँछन । स्वास्थ्य निर्देशनालय डोटीले अहिले क्वारेन्टाइनमा आरडिटीसंगै औंलो परिक्षण गर्ने काम मात्र अघि बढाउन मातहातका निकायमा निर्देशन दिएको छ । स्थानीय तहहरूले भने लामखुट्टेबाट सर्ने रोग नियन्त्रणका लागि खासै कार्यक्रम अघि नबढाएको जनाइएको छ ।
लामखुट्टेको टोकाईबाट बच्नुनै डेंगु, औंलो, कालाजार रोगबाट बच्ने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय भएको स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन ।
विगतमा गर्मि शुरु भएसंगै स्थानीय तह र स्वास्थ्य कार्यालयहरूले लामखुट्टेका फुल, लार्भा, प्युपा र वयष्कलाई ‘खोजीखोजी नष्ट गर्ने’ अभियान संचालन गर्थे तर, अहिले सबै कोरोनाको जोखिम नियन्त्रणमै व्यस्त देखिन्छन एक स्वास्थ्यकर्मीले बताए ।
लामखुट्टेबाट सर्ने रोगबाट जोगिन निवास वरीपरी समय–समयमा (हप्तामाएकचोटी) निरीक्षण गरी पानी भरिएका खाल्टामा माटोले पुर्ने वा मट्टितेल, डिजेल, पेट्रोल, मोबिल हालिदिने, फुटेका सीसा, बोतल, खुला फालिएका टायर, ट्युव, गमला तुरुन्त हटाउने, कुलर, पानी भरिएका खुला टंकी, बाल्टीलाई छोपेर राख्ने, पाँच दिनभन्दा बढी एउटै भाँडोमा पानी नराख्ने, घरबाट निस्कँदा पूरा शरीर ढाक्ने लुगा लगाउने, लामखुट्टेको टोकाईबाट बँनमल्हम (रिप्लेण्ट)लगाउने, दिउँसो वा राती सुत्दा झुलभित्र सुत्ने, सम्भव भएसम्म घरका झ्याल ढोकामा जाली लगाउनु लामखुट्टेबाट वच्ने उत्तम रहने स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन ।
