टीकापुर नगरपालिकाको भ्रमण: अनुभूति र सिकाई

टीकापुर नगर कार्यपालिकाको अवलोकन भ्रमणमा एक सञ्चारकर्मीका रुपमा देशका विभिन्न स्थानीय तहहरूको भ्रमणमा जानका लागि निम्तो आयो । बैशाखको प्रचण्ड गर्मीमा खासै फुर्सद पनि थिएन , स्वास्थ्य पनि त्यती अनुकुल थिएन । खानपानमा प्रतिकुलता होला की भन्ने प्रश्नले घोचिरहेको थियो ।
देशमा नयाँ संविधान कार्यान्वयनपछि बनेको स्थानीय तहहरूका कामकारबाहीका बारेमा जनताका अपेक्षा र गुनासाहरू उस्तै सुनिन्छन्, तर नजिक गएर देशका केही प्रतिनिधिमुलक स्थानीय तहहरूले गरेका कामकारबाहीलाई नियाल्ने लोभले मलाई बढी लालायित बनायो । र, केही सिकाईका सपनाहरू बोकेर सात दिने यात्रामा हिड्ने निर्णय लिए ।
इच्छाशक्तिका सामु यी सबै प्रतिकुलताहरू सामान्य भए र हामी बैशाख १९ गते बिहान टीकापुरबाट कार्यपालिका सदस्यहरू, टीकापुर नगरपालिकाका शाखाका प्रायः प्रमुखहरू सहित करिब ३० जनाको टोली अवलोकन भ्रमणमा हिड्यौं ।

जनप्रतिनिधिहरू नै गुनासो सुनेर समाधान गर्छन्, बुटवलमा

पहिलो दिन हामी प्रदेश नम्बर ५ को राजधानी बुटवल उपमहानगरपालिकामा पुग्यौं । टीकापुरका नगर प्रमुख तपेन्द्रबहादुर रावलले बुटवल उपमहानगरपालिकाका प्रमुख शिवराज सुवेदीसंग समय मिलाई सक्नुभएको रहेछ । बुटवल उपमहानगरपालिकामा पहिलो दिनको सिकाईले केही उत्साह थप्यो ।
बुटवलले नया“ कामको रुपमा सेवाग्राहीहरूका लागि काम गर्न सजिलो होस् भनेर कार्यपालिका सदस्यहरू नै पालैपालो बस्ने गरी एक सेवाग्राही सहायता कक्ष स्थापना गरेको रहेछ । यो सहायता कक्षले सेवाग्राहीहरूको कुनै कारणले काम हुन सकेन भने किन भएन भनेर सहजिकरण गर्ने र कुनै कागजातहरू कमी भएमा ती कागजहरू कहा“ कसरी बनाउने भनेर सेवाग्राहीका लागि सहजिकरण समेत गरिदिने व्यवस्था गरेको रहेछ ।
त्यस्तै, बुटवलका मेयरले शिक्षाका क्षेत्रमा कक्षा ८ सम्म विद्यार्थी पढिसक्दा उसंग अन्तरनिहित क्षमताको विद्यालयले पहिचान गरिसक्ने गरि आवश्यक नीति नियम र व्यवस्था गर्न लागेको जानकारी दिनुभयो । उहा“ले स्थानीय विषयमा बुटवल परिचय भनेर नया“ छुट्टै पाठ्यक्रम निर्माण गरेर विद्यालयहरूमा लागु गर्ने तयारी भईरहेको जानकारी दिनुभयो ।
बुटवलमा रहेका पार्कहरूको एक समिति बनाएर व्यवस्थापन गर्ने गरेको अनुभव सुनाउ“दै उपमहानगरपालिका प्रमुखले पार्कबाट मात्रै वार्षिक तीन करोड रुपैया“भन्दा बढी आम्दानी हुने गरेको जानकारी दिनुभयो । त्यहा मणीमुकुन्द सेन पार्क र हिल पार्क भनेर दुई पार्क रहेछन् । उहा“ले ऐतिहासिक जितगढी किल्ला संरक्षण र विकासमा नगरपालिका लागेको जानकारी दिनुभयो ।
बुटवल नगरपालिकाकाले विकासमा स्थानीय समुदायको सहभागिता ५०÷५० प्रतिशतले गर्ने गरेको रहेछ । अहिले ६० प्रतिशत स्थानीय समुदायको र ४० प्रतिशत नगरपालिकाको गरेर समेत केही विकासका कामहरू हुन थालेको नगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो ।
त्यस्तै, नक्सापासमा जनतालाई सहज बनाउनका लागि हेल्प डेस्क बनाएर एक तले भवनको नक्सा पा“च हजार र दुई तले घरको नक्सा आठ हजार रुपैयामा बनाउने काम शुरु गरिएको मेयर सुवेदीले जानकारी दिनुभयो ।
बुटवल नगरपालिकाकाले किसानको अन्नबालीलाई नै धितो राखेर कर्जा उपलब्ध गराउने काम समेत सुरु गरेको रहेछ ।
सडकहरू चौडा बनाउनेदेखि केबुलकार चलाउने, हिल स्टेसन स्थापना सम्मका योजनाहरू बनाउन बुटवल लागेको देखिन्छ ।

स्मार्ट सिटीको विस्तृत योजना बनाउदै वालिङ

हामी दोस्रो दिन स्याङ्जाको बालिङ नगरपालिका पुग्यौं । पहाडी जिल्ला स्याङ्जा रहेको बालिङ नगरपालिकाले आफुलाई अत्यन्तै फरक रुपमा विकास गर्न खाजेको देखियो । त्यहाका नगर प्रमुख दिलिपप्रताप खांडसंगको कुराकानीबाट हामी प्रभावित भयौं ।
बालिङमा नयाँ जनप्रतिनिधिहरू आईसकेपछि सबैभन्दा पहिले बालिङलाई कसरी विकास गर्ने भन्ने विषयमा गम्भीर रुपमा सबै पक्षसंग छलफल गरेर आफुहरू अगाडी बढेको नगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो ।
नेपाली का“ग्रेस र तत्कालिन एमालेबाट प्रतिनिधिहरू निर्वाचित भएको वालिङ नगरपालिकामा निर्वाचितहरूले चुनावमा पराजय भएकाहरूसंग समेत पहिलो चरणमा छलफल गरेर विकासको योजना तयार गरिएको नगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो । “सबैभन्दा पहिले हामीहरू चुनावका जितेका र जित्न नसकेका सबै बसेर कस्तो वालिङ बनाउने भन्नेबारे तीन दिनसम्म छलफल ग¥यौै” नगर प्रमुखले भन्नुभयो ।
विजेता र पराजितहरूसंगको छलफलपछि चुनाव जितेका जनप्रतिनिधिहरूको व्यापक छलफलबाट बालिङलाई स्मार्ट सिटी बनाउने विषयमा एकमत बन्दै काम अगाडी बढेको नगर प्रमुखको भनाई थियो ।
तेस्रो चरणमा स्याङजाबाट कर्मचारी संयन्त्रको माथिल्लो तहमा पुगेका र रिटायर कर्मचारीहरू लगायत विदेशमा रहेकाहरूसंग परामर्स गरेर अहिले वालिङले विकासका लागि एक मोडेल तयार गरी सकेको छ ।
आगामी ११ वर्ष भित्र स्मार्ट सिटिका केही न्युनतम पूर्वाधार तयार गरिसक्ने गरि आक्रामक योजना वालिङसंग छ । स्मार्ट पूर्वाधार, स्मार्ट सेवा, स्मार्ट शिक्षा, स्मार्ट जनता लगायतका योजना कार्यान्वयनका लागि अहिले योजनावद्ध खेस्रा तयार भईसकेको छ ।
नगरबासीहरूको आर्थिक विकासका लागि वालिङले करिब चार करोड आर्थिक विकासमा परिचालन गरेको नगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो । त्यो रकम रिभल्भिङ रुपमा उत्पादनसंग जोडिएका कृषि समूहहरू र व्यक्तिहरूका लागि लगानी गरिएको छ । किसानले उत्पादन गरेको कृषि उपजहरू नगरपालिकाले बजारिकरण गर्नका लागि एक संयन्त्र समेत बनाएको छ, बालिङले ।
फोहोर व्यवस्थापनमा जनता र समुदाय नै परिचालन गर्ने र प्लाष्टिकको प्रयोगलाई निरुत्साहित गर्ने नीति बालिङसंग छ । उसले सडक चौडा बनाउने अभियान सुरु गरेको छ भने सडकको धुलो बढार्नलाई इलेक्ट्रोनिक औजार समेत खरिद गरिसकेको छ । फोहोरबाट संकलन गरिएको प्लाष्टिकलाई अलकत्रा बनाएर आफ्नै सडक कालोपत्रे गर्ने कार्यमा प्रयोग गर्ने महत्वाकांक्षी योजना समेत बनाएको छ बालिङले । यसका लागि उसले एउटा मेसिन समेत खरिद गरिसकेको रहेछ ।
त्यस्तै बालिङले नगपालिकाले पेपरलेस सर्भिस सुरु गर्ने गरि काम अगाडी बढाएको छ । यसका लागि जनता समेत सूचना प्रबिधि सिकेको र प्रयोग गर्नसक्ने हुनु जरुरी भएकोले अहिले समुदाय स्तरमा यप्सहरू प्रयोग गर्न सिकाउने कार्य जारी रहेको नगर प्रमुखको भनाई छ ।
बालिङको नगरपालिका भवनमा प्रवेश गर्दा नगरपालिकाको कम्पाउण्ड आकर्षक बगैचा जस्तै देखिन्छ । ढकमक्क फुलेका फूलहरूले नगरपालिका भवनको शोभा बढाएको छ । नगरपालिका भवनको कम्पाउण्डमा नै सिंगो बालिङ हेर्न सकिने गरि भौगोलिक नक्सा र विभिन्न ठाउ“को नामाकरण गरिएको एक (डेमो) बनाएको छ ।
डा“डाहरू काटेर व्यवस्थित बस्ती बनाउनेदेखि डाटा बैंक बनाउने सम्मका कैयौं योजनाहरू बालिङसंग छन्, केही कार्यान्वयन सुरु भईसकेका छन् भने केही सुरु हुदैछन् ।
बालिङले त्यहाका सबै घरहरूको एकै कलर प्रयोग गर्ने गरि नियम बनाएको छ । गुलावी रंगका सबै घरहरू त्यहा देखिन्छन । समग्रमा भन्दा वालिङसंग विकासको आक्रामक योजना छ ।

आन्तरिक आम्दानी नै दुई सय करोड छ, पोखरा महानगरको

हामी अध्ययन भ्रमणकै क्रममा पोखरा महानगरपालिका गयौं । नेपालकै पर्यटकिय राजधानी मानिने पोखरामा हाम्रो टोलीलाई त्यहाका प्रमुख मानबहादुर जिसीले प्रर्याप्त समय दिनुभयो ।
पोखरा महानगरपालिका आम्दानीका दृष्टिले राम्रो रहेछ । पर्यटकिय नगरी पोखराको जम्मा ६५० करोड वार्षिक बजेटमा आन्तरिक आम्दानी दुई सय करोड रहेछ ।
वार्षिक आठ लाख पर्यटकहरूले पोखरा घुम्ने गरेको महानगरपालिकासंग तथ्यांक रहेको छ । भौगोलिक रुपमा अत्यन्त सुगम र अति दुर्गम भूभाग समेत रहेको पोखरा महानगरपालिकामा अहिले करिक ३० लाख मान्छेहरू बस्दा रहेछन र ती मान्छेलाई महानगरले सेवा दिनु परेको छ । १२ लाख मान्छेहरू रोजगारी रहेको पोखरासंग तथ्यांक छ जसमध्ये छ लाख बाहिरको जनसंख्या रोजगारीका लागि मात्रै पोखरा बस्ने गरेको मेयरले जानकारी दिनुभयो ।
३३ वडामा अप्टीकल पुगेको पोखरा महानगरले प्रबिधि मैत्री सेवालाई प्राथमिकता दिएको छ । महानगरले सबै वडामा अनलाइन सेवा पु¥याएको छ । पोखरा महानगरपालिकामा नौ सय जना कर्मचारी कार्यरत छन भने १७ सय शिक्षक छन । महानगर क्षेत्र भित्र २०० सामुदायिक र २०० संस्थागत विद्यालयहरू रहेका छन् ।
पोखरा महानगरपालिकाले शिक्षाको कार्यबिधि बनाएर काम गरिरहेको छ । पोखरा महानगरले मेघा स्कुल सञ्चालनका लागि तयारी गरिरहेको मेयरले जानकारी दिनुभयो । महानगरले विद्यालयलाई कालोपाटीबिहिन बनाउने नीति लिएको छ । पोखराले पांच विद्यालयलाई प्रबिधि मैत्री बनाउने नीतिलाई अगाडी बढाएको छ । भने आठ सदस्यीय विज्ञहरूको कार्यदल नै बनाएको देखिन्छ ।
कृषिका क्षेत्रमा पोखराले “किलोमा होइन क्विन्टलमा उत्पादन गरौं” भन्ने नारालाई अगाडी बढाएको छ । यसका लागि पकेट क्षेत्र विकासमा र स्थापनामा जोड दिएको छ ।
किसानले उत्पादन गरेको वस्तुको मूल्य निर्धारण गर्ने र बिक्री भएन भने क्षतीपूर्तिको व्यवस्था समेत गरिएको मेयर मानबहादुर जिसीले जानकारी दिनुभयो ।
पर्यटनमा पोखरामा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माणाधिन अवस्थामा रहेको छ । विमानस्थल निर्माण सम्पन्न भएमा पोखरालाई देशकै पर्यटकिय ट्रान्जिटका रुपमा विकास गर्ने सपना छ पोखराको नेतृत्वसंग । पर्यटन विकासका लागि लगानीको बाताबरण बनाउने र पूर्वाधार महानगरपालिकाले निर्माण गरिदिने गरि काम हुन लागेको छ । महानगरले पोखरामा आउने पर्यटकहरूले समेत केही शुल्क तिर्नु पर्नेगरि व्यवस्था गर्न लागेको जानकारी पाइयो ।
पोखराले जनतासंगको सहकार्यमा फोहोरमैला व्यवस्थापन गर्दै आएको छ । पोखरासंग आफ्नै ल्याण्डफिल साइट छ । टेण्डर गरेर फोहोरमैला संकलनको ठेक्का दिने गरिएको महानगरले जानकारी दियो । पोखराले बिहान ५ बजे महानगर सफा बनाइसक्ने लक्ष्य निर्धारण गरेको छ । यसका लागि स्थानीय टोल विकास संस्थाहरूलाई जिम्मेवार बनाउने नीति लिइएको छ । फोहोरमैला व्यवस्थापनका लागि १५ साधन र ८० कर्मचारी महानगरसंग रहेका छन । पोखराले “फोहोर सफा गर्ने होइन, फोहोर नै नगर्ने नागरिक बनाउने” नीति लिएको छ ।
पोखराले उपभोक्ता समिति मार्फत काम गर्ने प्रबृत्तिको अन्त्य गरेको छ । ठेक्का मार्फत मात्रै त्यहा काम हुन्छ । चालु आर्थिक वर्षमा २०० भन्दा बढी योजनाहरू ठेक्का मार्फत सञ्चालन भईरहेका छन । पोखराले १५ महिने टेण्डरको नयाँ नीति लिएको महानगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो ।
गण्डकी प्रदेशको राजधानी समेत रहेको पोखरामा पछिल्लो पटक ट्राफिक व्यवस्थापन मुख्य चुनौतिका रुपमा रहेको देखिन्छ । यसलाई व्यवस्थापन गर्न महानगरले योजना बनाई रहेको नगर प्रमुखले जानकारी दिनुभयो ।

तटबन्दमाथि रिङरोड बनाउने योजनामा भरतपुर महानगर

हाम्रो समुह भरतपुर महानगरपालिकामा पुग्यो । त्यहाका मेयर रेणु दाहालसंग समय मिलाएर हामी भरतपुर महानगरपालिकाको कार्यालयमा पुग्यों । आफ्ना व्यस्त कार्यक्रमका बाबजुद महानगरका मेयर दाहालले हामीलाई समय मिलाउनु भयो ।
उहाँले आफुहरू पुर्र्वाधारको विकासमा नै केन्द्रित रहेको जानकारी दिनुभयो । यस वर्ष मात्रै महानगर भित्र १०० किलोमिटर सडक कालोपत्रे भएको मेयर दाहलले जानकारी दिनुभयो ।
भरतपुर महानगरले स्मार्ट सिटि बनाउनका लागि मास्टर प्लान बनाउन कुरामा आफ्नो ध्यान केन्द्रित गरेको छ । “यस वर्ष स्मार्ट सिटिको मास्टर प्लान बनाएर सक्ने योजना छ, यो अहिले अन्तिम चरणमा छ” मेयर रेणु दाहालले भन्नुभयो ।
महानगर, संघिय सरकार र प्रदेश सरकार वा दाताहरू सबैतिर विकासका लागि पहल गर्ने नीति भरतपुरले लिएको छ । महानगर स्तरिय सभा हलका लागि योजना बनाएर यसै आर्थिक वर्षमा सिलन्यास गर्ने कार्यक्रम भरतपुरसंग छ । भरतपुरमा विदेशी दाताको सहयोगमा आधुनिक ल्याण्डफिल साइड निर्माण गर्ने काम सुरु गर्ने गरी योजना अगाडी बढाईएको छ ।
नारायणी नदीमा तटबन्द निर्माण गरी त्यसमाथी नै १०५ किलोमिटरको रिङरोड बनाउने गरि काम अगाडी बढाइएको नगर प्रमुख दाहालले जानकारी दिनुभयो । भरतपुरले जोखिममा परेका महिलासंग मेयर कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ ।

कृत्रिम जलासय बरदान बन्दैछ, घोराहीवासीका लागि

टीकापुरको अबलोकन भ्रमण टोलीको नेतृत्व गरिरहेका नगर प्रमुख तपेन्द्र रावलले घोराही उपमहानगरपालिकाको भ्रमणका लागि त्यहाका मेयर नरुलाल चौधरीसंग समय मिलाउनु भयो । नगर प्रमुख बाहिर रहेका कारण उपप्रमुखसंग समय मागेर हाम्रो टोली घोराही उपमहानगरपालिका पुग्यौं ।
‘जहा इच्छा त्यहा उपाय’ घोराहीवासीका लागि यो भनाई त्यहानेर चरितार्थ भयो जब उपमहानगरनगरपालिकाले कृत्रिम जलासय बनाउदै यसबाट जमिनमा पानीको मात्रा जोगाउनेदेखि जनताको जिवनस्तर उठाउने कामलाई व्यवहारमा नै उतार्न थाल्यो ।
केही वर्षअघि घोराहीमा जलवायु परिवर्तनका कारण पानीको सतह घटेर इनारहरू सुक्नथाले पछि स्थानीयहरू चिन्तित हुन थालेका थिए । “बिगतमा जमिन सुख्खा भएर सुख्खायाममा जमिन बाझो हुन्थ्यो” घोराही बजारका तिर्थ शर्माले भन्नुभयो– उहांले अगाडी थप्नुभयो– कृत्रिम जलासय बन्न थालेपछि त्यसको आसपासमा यो समस्या कम हुदैगएको छ ।
नगरपालिकाले यसका लागि कृत्रिम जलासय बनाउने काम सुरु गरेपछि त्यसको परिणाम राम्रो देखिन थालेको घोराही उपमहानगरपालिका शाखा अधिकृत सुबोध रेग्मी बताउनुहुन्छ । “सुरुमा जलवायु अनुकुलन कार्यक्रमबाट एउटा जलासय बनायौं यसले राम्रो परिणाम देखिय पछि अहिले उपमहानगरपालिकाले यसमा बढी ध्यान दिएको छ” रेग्मीले भन्नुभयो ।
घोराहीमा पानीको समस्या छ । यहांका वासिन्दाहरू इनारबाट पानीको आपुर्ति गर्ने गरेका थिए । जलवायु परिवर्तनका कारण सुख्खायाममा इनारहरू सुक्न थालेको रेग्मी बताउनुहुन्छ “जब हामीले कृत्रिम जलासय बनाउन थाल्यौं यसबाट आसपासमा इनारहरू सुक्न समेत बन्द हुन थालेका छन” रेग्मीले भन्नुभयो ।
उपमहानगरको क्षेत्रभित्र अहिले १५ वटा कृत्रिम जलासयहरू निर्माण भईसकेका छन । जलासय बन्न थालेपछि अहिले ती जलासयमा वर्षादमा जमेको पानी जम्मा हुन्छ र त्यो जम्मा भएको पानी सुख्खायाममा कृषिमा सिचँईमा समेत प्रयोग हुन थालेको छ ।
घोराहीको माटो चिम्ट्याइलो भएका कारण त्यहा आकासबाट खसेको पानी जम्मा भईरहन्छ । त्यो पानी जमेर अहिले त्यहा ठूला ठूला ताल बनेका छन । ती तालहरूमा अहिले माछापालन समेत हुन थालेको छ ।
ती कृत्रिम जलासयमा जम्मा भएको पानीले सुख्खायाममा सिचाँई समेत हुने गरेको छ । “कृत्रिम जलासय आसपासमा अहिले मानिसहरू व्यवसायिक तरकारी खेतीमा लागेका छन्” नगरपालिकाका शाखा अधिकृत रेग्मीले भन्नुभयो । जलासयमा जम्मा भएको पानी मोटरबाट किसानको बारीमा सिचांईमा प्रयोग हुन्छ । “अहिले गाउमा नै आम्दानी हुन थालेपछि युवाहरू विदेश जाने काम समेत कमी हुन थालेको स्थानीय वासिन्दाहरू बताउछन ।
“कृत्रिम जलासयभन्दा अरु घोराहीमा सिंचाई गर्ने कुनै उपाय छैन । “तर वर्षादको पानी जम्मा गरेर बनाइने कृत्रिम जलासयबाट भने मोटरबाट सिचांई गर्न सकिन्छ” स्थानीय किसान राम चौधरी बताउछन । यसले जनताको जिवनस्तर समेत उठ्न थालेको स्थानीयवासीन्दाहरू बताउछन ।
एउटा कृत्रिम जलासयमा चार लाख घनमिटरसम्म पानी अटाउने गरेको छ । “खडेरीमा गाइवस्तुलाई पानी खान समेत अहिले समस्या टरेको छ” स्थानीय राममती चौधरीले भन्नुभयो । कृत्रिम जलासयलाई अहिले माछापालनमा समेत उपयोग गर्न थालिएको छ भने जलासय बनेपछि विभिन्न ठांउबाट चराहरू समेत आउन थालेका छन ।

कसरी बनाइन्छ कृत्रिम जलासय ?

कृत्रिम जलमसय बनाउनका लागि घोराहीका वर्षदमा बग्नेखालाहरूमा डांडो भत्काएर बांध बनाइन्छ । पानी पर्दा ती बांधहरूले पानी जम्मा गर्न मद्दत गर्छन । चिम्टाइलो माटो भएका कारण कृत्रिम जलासयमा जम्मा भएको पानी सुख्खायाममा समेत रहन्छ र पोखरी जस्तै बन्ने गरेको छ ।
घोराहीमा अहिले स्थानीय जनताका लागि पानी संकलन गर्न कृत्रिम जलासय बरदान नै हुन थालेको छ । यो सिकाईलाई पानीको स्रोत कमी भउका अन्य स्थानीय तहले समेत अनुकरण गर्न सक्ने देखिन्छ ।

देश भ्रमणले जगाएको आशा, जताततै सकड निर्माण

हामी जब स्थानीय तहको अबलोकन भ्रमणमा निस्कियौं । बाटोमा हिड्ने क्रममा जताततै खडक निर्माणको महाअभियान नै सुरु भएको जस्तो देखियो ।
हामीले जाने क्रममा देख्यौं– पोखरादेखि पर्वत हुदै म्याग्दीको बेनीसम्मको लामो सडक फराकिलो बन्दै छ । काम भईरहेका कारण हामी हिड्न असजिलो भयो तर त्यो असुबिधा भन्दा बढी देशले सडक निर्माणमा गति लिएकोमा आशावादी समेत बन्यौं ।
म्याग्दीको बेनीदेखि मुस्ताङको चिनको सिमावर्ती कोर्ला नाकासम्मको भौगोलिक रुपमा अति बिकट मानिने बाटो समेत चौडा बनाउने गरि सयौं निर्माणका साधनहरू काम गरिरहेको देखियो ।
चिनसम्मको कोर्लानाकालाई मध्यनजर गरेर चौडा बन्न थालेको सो सडक निर्माण सम्पन्न गर्न अति नै गाह्रो देखिन्छ, तर त्यसभन्दा धेरै सम्भावनाहरू देखिन्छ, सडक निर्माण सम्पन्न भएमा । भारत र चिन दुबै मलुकसंगको सहज पहुच स्थापित गर्नु नै नेपालमा विकासका लागि उपयुक्त हुन्छ । सायद यहि रणनैतिक महत्व देखेर नै सरकारले यी सडकहरूलाई चौडा गर्न आक्रामक योजना ल्याएको हुनुपर्छ ।
मुस्ताङको कागबेनीदेखि मुक्तिनाथ सम्मको बाटो कालोपत्रे बनिसकेको रहेछ । यदि यहि गुणस्तरमा हिमालमा समेत बाटो बनेमा कति रमाइलो र सहज बन्न सक्छ भन्ने देखाउछ कागबेनी–मुक्तिनाथ सडकले । पोखरा बेनी–कोर्ला सडक राम्रो बन्न सक्यो भने यहि सडकमा मात्रै दशौं हजार पर्यटन व्यवसायहरू सञ्चालन हुने सम्भावना देखिन्छ । प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण हाम्रो नेपालका सम्पदाहरूको विश्व सामु पहुच स्थापित गर्न सकिए सायद संसारका सबै मान्छे एक पटक नेपाल घुम्न आउदा हुन । सडकका क्षेत्रमा जताततै काम हुदैछन । सडक नै विकासको ढोका खोल्ने पूवाृधार हो । धेरै आशा गर्ने ठाँउ छ र त्यो देखियो ।
अवलोकन भ्रमणका क्रममा विकासमा सरकारले जलविद्युतका क्षेत्रमा समेत आक्रमक योजना अगाडी सारेको देखियो । कालीगण्डगी नदीमा मात्रै कैयौं जलविद्युत आयोजनाहरू टाढैबाट देख्न पाइयो ।

टीकापुर प्रतिको बुझाई

भ्रमणका क्रममा हामी जहा जहा पुग्यौं त्यस मध्यका कैयौं स्थानीय तहहरू टीकापुर भ्रमणमा पुगेका पाइयो । तिनिहरूले टीकापुरको सम्भावनाका विषयमा औल्याएका कुराले टीकापुर वासी हुनुमा छुट्टै गर्वको अनुभुति भयो ।
वालिङका नगर प्रमुखले त “टीकापुर देख्दा मलाई त डाह लाग्छ” पनि भन्नु भयो । तपाईहरूसंग व्यवस्थित योजना छ, जुन हामी अहिले चाहेर पनि गर्न सक्दैनौ नगर प्रमुखको भनाई थियो । हामी जुन जुन स्थानीय तहमा पुग्यौं प्राय ति सबैले टीकापुरको व्यवस्थित शहरीकरणको प्रशंसा नै गरे ।
टीकापुर नगरपालिकाका निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरुले गरेका काममध्ये नगरवासिका लागि निशुल्क रगतको व्यवस्था गर्ने होम टु हस्पिटल कार्यक्रमका देशभरी नै चर्चामा रहेका कार्यक्रमका रुपमा मैले पाए । अबको लोककल्याणकारी राज्यको अबधारणासंग मिल्ने यस्ता योजनाहरूबाट देश भरीकै स्थानीय तहले सिकिरहेको हामीले अनुभुति गर्यौ ।
त्यस्तै टीकापुर पार्कका बारेमा समेत जताततै चर्चा भएको पाइयो । टीकापुर पार्कलाई व्यवस्थित गर्न सकिए यसले टीकापुरको पहिचानलाई राष्ट्रियरुपमा स्थापित गर्न सक्ने सम्भावना छ र पर्यटनको विकासमा समेत यसको ठूलो महत्व देखिन्छ ।
अर्को कुरा हामी पुगेका अधिकाँश स्थानमा स्थानीय केहीले २०७२ भदौ ७ र ८ गतेको घटनाका बारेमा समेत चाँसो राखेको देखियो । कुनै स्थानका लागि कुनै अमुक घटना नकरात्मक मात्र हुदैन, यसका सकरात्मक पाटाहरूलाई समेत समेटेर टीकापुर घटनाका बारेमा जान्न चाहनेहरूका लागि हामीले उचित व्यवस्था गर्न सक्यौं भने २०७२ भदौ ७ को घटना टीकापुरका लागि पर्यटक आकर्षण गर्ने माध्यम पनि हुन सक्छ भन्ने मैले पाँए । किन की संसारले अहिले विगका तिता कुरालाई समेत मिठोरुपमा इतिहाँस जिवन्त राखेर पर्यटनको विकास गरेको देखिन्छ ।

अब टीकापुर नगरपालिकाले के गर्न सक्छ ?

हामीले जहा जे जति देख्यौं सिक्यौं ति सबै टीकापुरका लागि काम लाग्दैनन । हामीसंगका सम्भावनाहरूलाई सुन्दर बनाउने सपना हाम्रो नेतृत्वले देख्नु जरुरी छ । टीकापुर पार्क र यो क्षेत्रमा रहेका अन्य पर्यटकिय स्थलको विकास गर्ने, प्राय अरु स्थानीय तहसंग नरहेको व्यवस्थित शहरीकरणलाई थप आकर्षक बनाउने गरी पूर्वाधारहरूको निर्माण गर्ने, जनताको आर्थिक विकासका लागि विशेष कार्यक्रमहरू ल्याउने, जनतालाई शुसासनको प्रत्याभुति दिने, टीकापुरलाई स्वच्छ सफा र हरियालीयुक्त नगरका रुपमा विकास गर्ने र लोककल्याणकारी राज्यको अबधारणलाई थप फराकिलो बनाएर काम गर्न सकेमा टीकापुर नगरपालिकालाई अझ सुन्दर बनाउन सकिन्छ ।