पाँच वर्षमा जनतासंग गरेका प्रतिवद्धता पूरा हुन्छन् : अध्यक्ष चौधरी (भिडियो सहित)

जानकी गाउँपालिका, कैलालीका तत्कालिन दुगौली, पथरैया, मुनुवा र जानकीनगर गाविस मिलेर बनेको छ । ४९ हजार ८६० जनसंख्या भएको सो गाउँपालिकको अध्यक्षमा ०७९ सालको स्थानीय तहको निर्वाचनबाट नागरिक उन्मुक्ती पार्टीका युवा नेता गणेश चौधरी निर्वाचित भएका थिए ।
राजनीति भन्दा पत्रकारितामा आफ्नो ठूलो परिचय बनाउनु भएका चौधरी एकाएक राजनीतिमा होमिएर पालिकाको अध्यक्ष बने । प्रविणता प्रमाणपत्र तहदेखि स्नातोकोत्तरसम्म पत्रकारिता पढेका ४७ वर्षीय चौधरीले टीकापुर घट्ना २०७२ को गहिरो अध्ययन गरेर थरुहट आन्दोलन : टीकापुर कथा नामक किताव पनि प्रकाशित गरेका छन्। प्रस्तुत छ : टीकापुरसंगै जोडिएको जानकी गाउँपालिकाका अध्यक्ष चौधरी गाउँपालिकाका काम कार्वाहीको अनुभव र विकास निर्माण वारे गरेको कुराकानी ।

पत्रकारिता गर्न सजिलो रहेछ कि राजनीति (जनप्रतिनीधि) ? तपाई आएपछि गाउँपालिकामा के के उपलव्धी भए खासगरेर चुनावमा गरेका बाचा कति पूरा गर्नुभयो ?
मैलै २५ वर्ष पत्रकारितामा बिताए । राजनीति र पत्रकारिता उस्तैउस्तै हुन । दुईवटै काम निक्कै चुनौतीपूर्ण, जिम्मेवारीपूर्ण छन् । पत्रकारिता पनि समाजका लागि गरिने हो, राजनीति पनि समाज परिवर्तनकै लागि गरिन्छ तर, पत्रकारिताले राज्य पक्ष, समाज र जनताका लागि वाचडगकारुपमा काम गर्छ भने राजनीतिले स्वयम् आफै जनताप्रति जिम्मेवार भएर काम गर्छ । पहिलेको तुलनामा हामीले अहिले धेरै कामको शुरुवात गरेका छौ । चुनावमा गरेका बाचा अनुसारको कामको थालनी भएको छ पाँच वर्ष भित्र ती पूरा हुन्छन् ।

शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी लगायतका क्षेत्रमा ठोस काम के भएका छन ?
हामी आएपछि शिक्षा, स्वास्थ्य कृषि र वातावरणमैत्री पूर्वाधार जानकी गाउँपालिका विकासको मूल आधार भन्ने नाराका साथ यी क्षेत्रलाई प्राथमिकतामा राखेर कामको थालनी भएको छ । त्यसअनुसार गुणस्तरिय शिक्षाका लागि विद्यालय समायोजन तथा शिक्षक दरवन्दी मिलानको काम भइरहेको छ । चुनावमा हामीले सिकलसेलको कुरा गरेका थियौ । त्यो अनुसार जानकीको दुईवटा हेल्थ पोष्टमा सिकलसेल स्क्यानिङ क्याम्प गरेका छौ । त्यसमा जानकी नगर हेल्थपोष्टमा १६८ जनामध्ये ३० जना पोजेटिभ २४ जना थ्रेट र छ जनालाई डिजिज देखिएको छ । त्यसै गरेर मुनुवा हेल्थपोष्टमा १८० जनामध्ये, २८ जना पोजेटिभ, १९ जना थ्रेट र नौ जनालाई डिजिज देखिएको छ । यो देशमा गैर थारुलाई सिकलेस भएको भए ठाउँठाउँमा उपचार व्यवस्था हुन्थ्यो तर थारुलाई मात्रै यो रोग लाग्ने भएर उपचार केन्द्र बनाइएन ।
विश्व वैंकको सहयोगमा खानेपानी आयोजना सञ्चालन भइरहेको छ । यो आयोजनाबाट पाँच वर्षभित्र जानकीका घरघरमा शुद्ध खानेपानी पुग्छ ।

तपाईको गाउँपालिकाको स्रोत के हो ? कसरी परिचालन गर्दै हुनुहुन्छ ?
आन्तरिक स्रोत भनेको नदी जन्य पद्धार्थ हो । तर यसको व्यवस्थापन र स्रोत परिचालनको जिम्मा जानकीलाई मात्र नभएर प्रदेशको अधिकारको कुरा पनि छ । यसको उचित प्रयोग र व्यवस्थापन प्रदेशले खासै ध्यान दिएको छैन । वनजंगल पनि हाम्रो स्रोत हो । प्रदेशको वन ऐन अनुसार हामीले त्यसको प्रयोग गर्न पाएको छैन । घर, जग्गा, व्यवसाय, सिफारिस करबाट पनि केही आम्दानी छ । सबै स्रोत परिचालनबाट तीन करोड आम्दानी हुने अनुमान थियो तर डेढ करोड जति मात्रै संकलन भयो । यो स्रोतलाई आन्तरिक प्रशासनिक र विकासका काममा खर्च गर्छो ।

तपाईको कार्यकाल सकिदासम्म गाउँपालिकालाई कस्तो बनाउने सोचमा हुनुहन्छ ?
जानकी गाउँपालिका भौगोलिक हिसावले नेपाल जस्तै छ । एकातिर लम्कीचुँहा नगरपालिका र अर्कोतिर टीकापुर नगरपालिका छ । नगरपालिका भन्ने वित्तिकै स्रोत, साधन सम्पन्न, आम्दानी धेरै भएको हुने भएकोले त्यो खालको सुविधा त्यहाँका नागरिकले उपभोग गर्छन । छिमेकी नगरपालिकाहरुले पालिकाको स्थिति देखेर हाम्रा गाउँपालिकाका नागरिक पनि त्यो खालको कल्पना गर्छन त्यसैले हामीले उठाएको शिक्षा, स्वास्थ्य सुविधा सकभर हाम्रो पालिकामा पनि होस भन्ने चाहना छ । त्यसका लागि दिनहुँ दुई नगरपालिकाबाट आउने नीजि स्कुलका पहेला बसहरु जानकी गाउँपालिका भित्र नपसोस र वच्चा बोकेर नीजि स्कुलमा नलगोस भन्ने देख्ने चाहना छ ।

विकास भनेको धेरैले भौतिक विकास हो भन्ने मात्रै मान्छन् तपाईले भौतिक विकासमा मात्रै ध्यान दिनु भएको छ कि सामाजिक विकास पनि गर्दै हुनुहुन्छ ?
विकासका लागि समय र स्रोतको व्यवस्थापन मुख्य कुरा हो । यसका लागि जानकी गाउँपालिकाको आयोजनामा हुने बैठक र कार्यक्रम निर्धारित समयमै हुन्छ । स्रोतको कुरामा हामीले स्थानीय उत्पादनलाई जोड दिदै बैठक कार्यक्रममा थारु समुदायको ढिक्री, सेल रोटी लगायतका खाने कुराको खाजा अननिवार्य गरेका छौ । यस्तै गरेर सामाजिक विकास भनेको शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, रोजगारी, सामाजिक सुरक्षा लगायतका कुरा पनि हुन । हामी आएपछि सामाजिक सुरक्षा भत्ता दिने काम सहज गरेका छौ । पहिले जनता बैंकमा लाइन लागेर आजित थिए अहिले बैकका कर्मचारीलाई पालिकाकै गाडीमा लगेर वडा कार्यालयबाट नगद वितरण गर्ने व्यवस्था गरेका छौ । रोजगारीमा यो वर्ष हामीले बेरोजगारको प्रोफाइल बनाएका छौ त्यो प्रोफाइल अनुसार रोजगारीको व्यवस्था गर्ने काम आउदो आर्थिक वर्षबाट शुरु गर्छो । सीप भएका नागरिकलाई पालिकाले विभिन्न रोजगारदातासंग जोडिदिने काम गर्ने छ । यस्तो कार्यक्रमले युवालाई विदेश पलायनबाट समेत रोक्ने अपेक्षा गरेका छौ ।

अहिले धेरै स्थानीय सरकारले कृषि क्षेत्रलाई महत्व दिएका छन् तपाईको गाउँपालिकामा कृषिमा के के गर्दै हुनुहुन्छ ?
हामीले पाँच वर्षे आवधिक योजनामा गाउँपालिकाको नारामा नै कृषिलाई प्राथमिकता दिइएको छ । त्यस अनुसार कृषि उत्पादन बढाउन उत्पादनका आधारमा अनुदान कार्यक्रम र स्कुल करेसाबारी कार्यक्रम सञ्चालन भइसकेको छ । यसले किसानलाई मात्र होइन विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीलाई पनि कृषि उत्पादनमा जोड दिन प्रोत्साहित गर्ने गरेको छ । हाम्रो अनुदानबाट खेती गर्ने किसान मात्र लाभान्वित हुन्छन् जवकी अन्य सरकारी निकायले खेती भन्दा पहिले नै अनुदान दिने भएकोले बास्तविक किसानले अनुदान नपाउने पाएकाले पनि उत्पादन नगर्ने अवस्था थियो ।

प्रदेश तथा सङ्घीय सरकारबाट प्राप्त रकमको खर्चको अवस्था के छ ?
कतिपय योजनाको रकम समयमा नदिने र योजना पनि पालिकासित समन्वय नगरेर झ्यालबाट दिने चलन भएकोले समस्या परिरहेको छ त्यो अवस्थाको अन्त्य हुनुपर्छ । ढिलो निकासा आउदा खर्च गर्ने स्थिति हुँदैन । अर्कोतिर सूचनाको युगमा ३५ दिने सूचनाको चलनले नै अप्ठेरो पारेको छ । कुनै काम गर्नुपर्दा ३५ दिने सूचना ननिकालेर काम गर्न सक्ने स्थिति छैन त्यसले गर्दा समयको बरबाद भएर हामीले समयमा काम गर्न सक्दैनौ । त्यस्तै सङ्घीय र प्रदेश सरकारले नीति बनाएर स्थानीय तहलाई बोझ थोपार्ने काम गरेको छ । उदाहरणका लागि बालविकास शिक्षक लगायतका केही कर्मचारीको तलब सङ्घीयबाट यति रकम बाँकी रकम पालिकाले तिर्नु भन्ने बोझ थुपारी दिएको छ । नीति बनाइ सकेपछि बजेट पनि त्यही अनुसारको व्यवस्था गर्नुपर्ने हो, होइन भने त्यो नीति र कर्मचारीलाई हटाउन जरुरी छ ।

तपाईले काम गरिरहदा मुख्य चुनौतिहरु के के आएका छन, कसरी समाधान गर्नुहुन्छ ?
जानकी गाउँपालिकाका नागरिक मात्र होइनन् समग्र नेपालीहरु नै टकिङ कल्चर मा बाँचिरहेका छन् । यो कल्चरलाई वर्किङ कल्चरमा बदल्नु मुख्य चुनौती छ । नेपालको विकास नहुँनुमा काम गर्ने संकृतिको विकास नहुँनु नै हो । एउटा नेपाली विदेश गएर १७ घण्टा हरेक खालका काम गर्छ तर नेपालमा काम पाएन भनेर दिनभरी गफ चुटेर बस्छ, आफ्नो भएको खेतबारी बाँझै राख्छन् । यो संस्कृतिको अन्त्य जरुरी छ ।
हाम्रो पालिकामा कर्णाली, पथरैया लगायतका नदी र खोलाले बाढी विपतको जोखिम छ । यसको व्यवस्थापनमा ठूलो चुनौती छ । त्यो चुनौतीको सामना गर्न रानीजमरा कुलरिया सिंचाई आयोजना तथा विभिन्न सरकारी, गैरसरकारी संस्थासित समन्वय र सहकार्य गरेर व्यवस्थापनको प्रयास गरिरहेका छौ । प्रस्तुती : प्रकाशविक्रम शाह