गरिव र मजदुर वर्गको सराप लाग्ला है ?

–यतिबेला देशमा लोकतान्त्रिक कम्युनिष्ट सरकार छ । जसका लागि गरिव र मजदुरले सबैभन्दा बढी बलिदान र योगदान दिएका छन् । यो वर्गको त्याग, तपस्या, बलिदानी र संघर्षबाट देशको नेतृत्व प्राप्त गरेको छ । सरकारलाई इतिहासमा यो वर्गको हीतमा प्रभावकारी कार्य गर्नको लागि कोरोना कहरले अवसर प्रदान गरेको छ र यो वर्गले लगाएको ऋण चुक्ता गर्ने पनि मौका मिलेको छ ।

दिनमा १२ घण्टाभन्दा बढि काम गर्दा पनि दैनिक हातमुख जोर्न धौधौ हुनु, दुःख र पीडाले सताइरहनु, अभाव र समस्याले नछोड्नु, निराशा र अनिश्चयको बन्दी जीवन बाँच्नु गरिबका लागि सधैभरी बाध्यता बनिरहेको छ ।

उनीहरूको क्रन्दन, रोदन र चित्कारको मूल्य भेटिएको छैन । किनभने उनीहरू सरकारले सुनिदियोस् भन्ने अपेक्षा गरिरहेका छन् र वर्षौदेखि पुज्दै आएका भगवानसँग पनि समस्या समाधानको लागि प्रार्थना र याचना गरिरहेका छन् । न त देश भित्रको कठोर मिहिनेत र परिश्रमले उनीहरूको जीवन बदलिरहेको थियो न भारतको गल्लीदेखि खाडी मुलुकहरूको ५० डिग्री घाममा डढेर, गलेर गरेको कष्टदायी रोजगारीले ।

कोरोना कहर विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको छ । धनी र विकसित भनिएका देशमा कोरोना भाइरस संक्रमणबाट मर्नेहरूको संख्या गरिव मुलुकभन्दा निकै बढी छ । तर, कष्ट, पीडा, समस्या र अभावले पहिल्यैदेखि ग्रसित गरिब मुलुकका गरिव र मजदुरहरू बढी जोखिम र मारमा परिरहेका छन् ।

कोराना कहरले गरिव, मजदुर वर्गको गास, बास, कपास र रोजगारीमाथि समस्या थपिएको छ । एकातिर घरबाट टाढा हुनुको पीडा, अर्कोतिर भएको रोजगारी र श्रम गरी खाने ठाउ्रँ समेत बन्द हुँदा भोकमरी र रोगले मरिने डर । गाँसका लागि खाद्यान्नको अभाव, औषधी किन्न पैसाको अभाव र जन्मथलो जान लागि यातायातको अभाव र अनिश्चित भविष्यमा कारोना कहरले झन् कष्ट थपिदिएको छ । निराशा र घोर समस्याबीच पनि जीवन जीउनुको विकल्प छैन उनीहरूसँग ।

दशौं दिन हिडेर घर पुगेका, बाटोमा अलपत्र परेका, विदेशमा रहेका नेपाली दाजुभाईहरू, रोजगारी गुमाएर सडकमा भोको पेट दिन विताईरहेका नेपालीहरूका कथाव्यथा र समाचारहरूले गरिव र मजदुर वर्गको अवस्थाप्रतिको संवेदना र जिम्मेवारीमाथि नै प्रश्नचिन्ह उठाएको छ । राष्ट्रियताको रक्षा, लोकतान्त्रिक आन्दोलन, संघर्ष र क्रान्तिमा तिनै गरिब र मजदुर वर्गको सर्वश्रेष्ठ भूमिका र योगदान हुने, तर प्राकृतिक र मानवीय विपत्तिमा उनीहरूको लागि पीडा, दुःख र कष्टको हिसावकिताब नहुने नेपाली परम्परा झैं बनेको छ ।

देशको सिमाना मिचिदा तिनै गरिव किसान र मजदुरहरू लडाईको अग्रमोर्चामा उभिन्छन् । क्रान्ति र आन्दोलनका बेला गरिब मजदुरहरु नै मैदानमा उत्रिन्छन् । परिवर्तनको हिस्सा बन्छन् । आफ्नो जन्मथलो र परिवार छोडेर दःुख र मिहिनेत गरेर कमाएको पैसा नेपाल पठाउँछन् । देशको अर्थतन्त्र तिनिहरूले नै धान्छन्, तर महामारी र विपत्तिमा उनीहरूकै अवस्था विजोग बन्छ । उनीहरूनै सबैभन्दा बढी प्रताडीत हुन्छन् । अनि राहतको नाममा कुहिएको खाद्यान्न पनि उनीहरूलाई जान्छ । बाटोमा अलपत्र उनीहरूनै पर्छन् ।

नेपाली गरिव र मजदुरहरूको पनि चाहाना थियो– क्रान्ति र परिवर्तनपछि आफ्नो देश धनी बन्छ, देशमा सुशासन कायम हुन्छ, अनि विपत्ति पर्दा अरु विकसित देशले जस्तै राहतका प्याकेज ल्याउँछ । राहतको रकम तत्कालै घरघरमा पुग्छ । गुमेको रोजगारी सरकारले प्रदान गरिदिन्छ । विकसित देशले जस्तै विमान चार्टर गरेर आफ्ना देशका नागरिक फिर्ता लैजान्छ । कुनै कुराको अभाव र समस्या आउँदा भरपर्दो संरक्षक राज्य हुन्छ । गएको जीवन नफर्के पनि बाँचेको जीवनले थप दुःख र कष्ट भोग्नु पर्दैन भन्ने भविष्य प्रतिको निश्चिन्तता हुन्छ ।

विगत पाँच वर्षमा नेपालीले भूकम्पको विपद भोगे । नाकाबन्दीको कष्टकर जीवन भोगे । बाढी, पहिरो हुरीबतासको विपत्तिसँग जुधे । उनीहरूको जीवन अहिलेसम्म पनि सामान्य अवस्थामा आइसकेको छैन । फेरी कोरोना महामारीले ल्याएको संकट र पीडा गरिव र मजदुरले नै बढी भोग्नु पर्ने अवस्था आइलागेको छ । उनीहरूको जीवन नै सबैभन्दा बढी जोखिममा छ । उनीहरूका अवस्था नै बढी नाजुक र कष्टदायी बनिरहेको छ ।

आखिर यस्तो अवस्था गरिव, मजदुर र निमुखा जनताले कहिलेसम्म भोग्नु पर्ने ? उनीहरूले यो अवस्थाबाट कहिले पार पाउँछन् र उनीहरूको जीवनमा के साच्चै कोरोनामाथिको विजयपछि खुशीयाली आउँछ ? यी प्रश्नहरूको उत्तर त्यति सजिलो छैन । किनभने देशमा भएका ठूलठूला राजनीतिक परिवर्तनपछि पनि यो वर्गको जीवनमा कुनै परिवर्तन आउन सकेको छैन । यो वर्गलाई नखाएको विष लागिरहेको छ । उनीहरूले जसमाथि भरोसा गरे उनीहरूबाटै धोखा र दुःख पाएको इतिहास छ । तथापी, वर्तमान सरकारबाट यो वर्गले यो महासंकटको यस घडीमा ठूलो आशा र भरोसा गरिरहेका छन् ।

एकातिर विदेशमा भएका नेपालीहरू घर फर्किन चाहन्छन् । उनीहरूको पीडा र कष्ट कोरोना कहरले सहन नसकिने बनाएको छ । न रोजगार छ, न खान र बास छ । उनीहरूको विदेशिनु बाध्यता थियो । देशप्रतिको अथाह माया र प्रेम हुँदाहुँदै पनि जन्मदेश छोडी पराई देशमा रगत र पसिना बगाउनु पर्ने अवस्था गरिबी, अभाव र बेरोजगारीले सिर्जना गरेको थियो । सामान्य अवस्थामा उनीहरूले दुःख गरे, कमाए रआफ्नो देशका लागि आर्थिक योगदान गरिरहे ।

तर, हाल अवस्था अकल्पनीय भयो । महासंकटले घे¥यो । ईश्वरलाई प्राथना गर्दै सरकारलाई सहयोग र उद्धारको लागि हारगुहार गर्नु परिरहेको छ । अर्कोतिर लकडाउनका कारण देशभित्रै रोजगारी र व्यवसाय गुमाएका गरिब र मजदुरहरू कोही आफ्नो घर फर्कन चाहान्छन् भने कोही खाना र बस्नको अभावले संकट भोगिरहेका छन् । तत्कालिन राहत सहयोग र उद्धारको पर्खाईमा छन् भने दीर्घकालिन रुपमा सुनिश्चित भविष्यको आशामा छन् । उनीहरूले देशमा विशेष गरि राजनीतिक परिवर्तनका लागि आफूले गरेको त्याग, तपस्या र योगदानको कदर हुने पनि अपेक्षा गरिरहेका छन् ।

एउटा लोकतान्त्रिक संघर्ष र क्रान्तिपछि बन्ने राज्य र सरकारबाट तीनै गरिव, मजदुर र निमुखा जनताले बढी आश र भरोसा गर्दछन् । उनीहरू आफ्नो विगत भुलेर जीवनमा प्राप्त नयाँ अवसरबाट उन्नती र समृद्धिको बाटोमा अगाडि बढ्नको लागि सरकारको गतिविधि नजिकबाट नियालीरहेका हुन्छन् । किनभने यो वर्ग नै त्यस्तो वर्ग हो जो नयाँ परिवर्तन पछिको अवस्थामा सबैभन्दा बढी अवसर उपभोग गर्नको लागि अधिकार र योग्यता राख्दछ । यतिबेलाको नँया संकटको घडीमा यो वर्गले न्याय, समता, समानतामा आधारित भएर आफ्नो अवस्थालाई राज्य र सरकारले बुझोस भन्ने चाहिरहेको छ ।

राज्यको प्रमुख कार्य नै न्यायमा आधारित शासन व्यवस्था सन्चालन गर्ने, विपदको सामना गरी देशलाई सही गतीमा अगाडी बढाउने, गरिव, मजदुर र निमुखा जनताको नजिकको साथी र अभिभावक बनी उनीहरूको कल्याण र हितमा कार्य गरी राज्यको मूलप्रवाहमा ल्याउनु नै हो । महासंकटको यो घडीमा कुन वर्ग बढी पीडित र जोखिम परिस्थितिमा बाँचिरहेको छ भन्ने कुरा सरकारका लागि प्रमुख विषय बन्दछ ।

यही परिप्रक्ष्यमा सरकारले एकातिर विदेशमा रहेका नेपालीहरूको व्यवस्थापन र सहयोग गर्नुपर्नेछ भने अर्कोतिर देशभित्रै रहेका विशेष गरि गरिव र मजदुर वर्गको लागि नजिकको साथी र अभिभावक भएर कार्य गर्ने जिम्मेवारी आइलागेको छ ।

यतिबेला देशमा लोकतान्त्रिक कम्युनिष्ट सरकार छ । जसका लागि गरिव र मजदुरले सबैभन्दा बढी बलिदान र योगदान दिएका छन् । यो वर्गको त्याग, तपस्या, बलिदानी र संघर्षबाट देशको नेतृत्व प्राप्त गरेको छ । सरकारलाई इतिहासमा यो वर्गको हीतमा प्रभावकारी कार्य गर्नको लागि कोरोना कहरले अवसर प्रदान गरेको छ र यो वर्गले लगाएको ऋण चुक्ता गर्ने पनि मौका मिलेको छ ।

सबैभन्दा गरिव र मजदुर वर्ग प्रताडित भैरहदा सिंगो नेपाली जनताले सरकारले गरिव र मजदुर वर्गका लागि कसरी तत्कालिन राहत र सहयोग गर्दछ र दीर्घकालिन रुपमा उसले के गर्दैछ भनेर नियालीरहेका छन् ।

कोरोना कहरमाथिको विजयसँगै यो वर्गको लागि ठोस राहत सहयोग, योजना र कार्यक्रमलाई उनीहरूको जीवनमा बहार र उल्लास ल्याउन सकियो भने सरकारको कार्य अविष्मरणीय हुनेछ र दीर्घकालसम्म कम्युनिष्टको सरकारलाई सम्झिरहने परिस्थिति आउन सक्छ । तर यो मौका चुक्यो र गरिब र मजदुर वर्गले धिक्कार्ने अवस्था सिर्जना भयो भने फेरी देशमा यो वर्गको सराप लाग्ने अवस्था आई देशको भविष्य नै अनिश्चित हुनसक्छ ।