सम्पादकीयः साँघुरो चित्तको पर्यटन प्रवद्र्धन समिति !

सुदूरपश्चिम प्रदेशको तीब्र आर्थिक समृद्धिको एउटा प्रमुख आधार पर्यटन मानिएको छ । प्रदेश सरकारका सार्थ अधिकांस स्थानीय सरकारहरूले पर्यटनको विकासलाई आर्थिक समृद्धिको भरपर्दो आधारका रुपमा प्रस्तुत गरिरहेका छन् । तर, नीति, कार्यक्रम तथा कार्यान्वयनका क्रममा जेजस्तो मानसिकता, अभ्यास तथा व्यवहारको प्रदर्शन भइरहेको छ, त्यसले पर्यटनको दीर्घकालीन विकासका लागि गम्भीरता प्रकट हुननसकेको देखिदैछ । भरखरै संस्कृत, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले गठन गरेको सुदूरपश्चिम प्रदेश स्तरिय पर्यटन प्रवद्र्धन समिति यसको अर्को उदाहरण बनेको छ । यो समिति नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० लाई सफल बनाउने उद्देश्यसहित गठन भएको बताइएको छ । तर, समिति गठन गर्दा न त पर्यटन विकासको बढी सम्भावना भएका क्षेत्र, जिल्लालाई समेट्नेतर्फ कुनै ध्यान दिइएको छ, न समितिलाई समावेशी तथा समानुपातिक बनाउनेतर्फ नै सोचिएको छ । त्यसै भएर होला अहिले यो समितिले यस प्रदेशको पर्यटन विकासकाप्रति आम नागरिकमा उत्साह नै जगाउन सकेको छ, न पर्यटन विकासका क्षेत्रमा क्रियाशील संघसंस्था तथा अभियन्ताहरूलाई नै उत्साहित बनाउन सकेको छ ।
पर्यटनलाई समृद्धिको एउटा प्रमुख आधारका रुपमा गफ गरेर मात्रै पुग्दैन भन्ने बारम्बार दोहोराईरहनु् पर्दैन । पर्यटनका लागि सुदूरपश्चिम अहिले पनि “भर्जिन” मानिन्छ । सुदूरपश्चिमका अपिसैपाल लगायतका हिमालहरू अझैं पनि आरोहीका लागि प्रमुख गन्तव्य बन्न सकिरहेका छैनन् । मुलुककै प्रशिद्ध धार्मिक तथा प्राकृतिक पर्यटन क्षेत्रका रुपमा स्थापित खप्तड, बडिमालिका, रामारोशन सहितका स्थानहरूका साथै वैद्यनाथ, उग्रतारा, शैलेश्वरी, मालिका लगायतका धार्मिक स्थलहरूमा अझैं पनि धार्मिक पर्यटकको उल्लेख्य आगमनमा बृद्धि हुनसकेको छैन । सडक तथा हवाई यातायात, सञ्चार, होटल लगायतका भौतिक संरचना, पर्यटन उद्यमशीलता आदि पक्षमा रहेको कमीका कारण अहिले पनि पर्यटन विकासका दृष्टिबाट सुदूरपश्चिम प्रदेशमा निकै चुनौति र समस्या रहेको अवस्था छ । यी वस्तुस्थितिबीच संघीय वा प्रदेश सरकार अथवा स्थानीय सरकारका साथै पर्यटनसंग सम्बन्धित सरकारी तथा निजी निकायका पर्यटन विकाससम्बन्धी कार्यक्रमहरू कत्तिको उपलब्धीमूलक भइरहेका छन् भन्ने सधैं प्रश्नवाचक चिन्हका रुपमा रहने गरेको अवस्था छ ।
सुदूरपश्चिम प्रदेश स्तरीय पर्यटन प्रवद्र्धन समितिलाई सकेसम्म सर्वस्वीकार्य बनाउन यसलाई बढीभन्दा बढी समावेशी बनाउनु पर्नेमा विमति रहदैन । खासगरी बढी सम्भावना भएका क्षेत्रलाई समेट्नु आवश्यक हुन्छ । विगतमा पनि नेपाल भ्रमण वर्ष कार्यक्रमहरु भएका थिए । तर, कुनै पनि कार्यक्रमले सुदूरपश्चिम प्रदेशको पर्यटन विकासमा खासै उपलब्धी दिन नसकेको तीतो यथार्थ हो । यसको प्रमुख कारण भनेको सत्तामा रहेकाहरूले आफ्नो वरीपरीका व्यक्तिलाई काखि च्याप्ने मानसिकता नै हो । दुर्भाग्यले अहिले पनि सत्तासीनहरूको यस्तो मानसिकतामा खासै अन्तर आउन सकेको देखिदैन । पछिल्ला दिनमा कैलाली सहित प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा पर्यटनसम्बन्धी केही कार्यक्रम भएका छन् । यी कार्यक्रमले पर्यटन विकासमा के कस्तो योगदान पु¥यायो भन्ने ठोस तथ्यांक देखिएको छैन । त्यसैले लहडका भरमा अथवा औपचारिकता पुरा गर्नका लागि होइन, प्रदेशको पर्यटनको दीर्घकालीन विकासको सोच सहित नीति, कार्यक्रम तथा व्यवहार हुनु जरुरी छ ।