दिनभरी बन्धनमा…

लम्की । लम्कीचुहा नगरपालिका ६, मुक्त कमैया शिविर, बागमाराकी ११ वर्षकी शिउरानी चौधरीलाई दिनभरी हात बाँधेर राख्ने गरिएको आठ वर्ष भइसकेको छ । शारीरिक र मानसिक रूपमा अस्वस्थ बालिका शिउरानीलाई दुवै हात पछाडि बाँधेर राखिने गरिएको छ ।
शिउरानीकी आमा राजकुमारीका अनुसार खुला छोडे उनले आफ्नो दातले शरीरमा जहातही टोकेर घाउ बनाउने गर्ने भएकीले दिनभरी बाध्ने गरिएको छ । राजकुमारीले भनिन्– “दिउँसो हामीहरू मजदूरी गर्न जान्छौं । घरमा कोही हुँदैन । छोरी (शिउरानी) लाई खुला छोडौ भने दातले आफैलाई टोकेर घाउ नै घाउ बनाउछे । त्यसै भएर दिनभरी दुवै हात पिठ्युँमा फर्काएर बाध्ने गरेका छौं ।”
शिउरानीलाई उनका बुबाआमा घर मै भएका बेला पनि हात बाधेर राख्ने गरेका छन् । उनका बुबा लख्खनले भने– “हामी घर मै भएका बेला पनि ऊ एक्लै भएपछि आफ्नै शरीरमा दातले टोकेर घाउ बनाउँछे । त्यो देखेर दु:ख लाग्छ, त्यसैले बाँधेर राख्ने गरेका छौं ।”
आर्थिक रूपमा निकै विपन्न लख्खनले आफूहरू सधैं मजदूरी गर्ने गरेको बताए । “थोरै जग्गा छ, त्यसको उत्पादनले दुई महिना पनि धान्दैन” उनले भने– “गरिबीका कारण छोरीको उपचार समेत गर्न सकेको छैन । मानसिक अवस्था कमजोर भएका कारण खुट्टा बाँधेर दिनभरी बाख्राको खोरमा राख्ने गरिएकी लम्की, बाहुनपुरकी १७ वर्षीया तारा जैशीको नि:शुल्क उपचार हुने भन्ने खबर सुनेका लख्खनलाई आफ्नी छोरीको पनि कसैले उद्दार गरिदेलान् भन्ने आशा जागेको छ ।
शिउरानी लख्खनकी पहिलो सन्तान हुन । उनका दुई छोरी र एक छोरा छन् । आमा राजकुमारीका अनुसार जन्मिने बेला शिउरानी स्वस्थ थिइन् । उनले भनिन्– “तीन वर्षको उमेरसम्म छोरीले बोल्ने गरेकी थिई । एक्कासी एक दिन उसको दिसामा रगत देखियो, ज्वरो आयो । हामीले चुहा उपस्वास्थ्य चौकीमा उपचार गरायौं । केही दिन ठिक भयो, तर फेरि उनी अस्वस्थ हुन थालिन् ।”
राजकुमारी दम्पत्तिले शिउरानीलाई धामीझाक्री, गुरुवाका पनि पुर्‍याए । “भगवान देखा परे भन्ने सुनेर मैनापोखर पनि पुर्‍यायौं” राजकुमारीले भनिन्– “तर, केही गर्दा पनि छोरीलाई सञ्चो भएन ।”
शिउरानीलाई रोगले च्याप्दै गएपछि उनको बोली पनि हरायो । “बिरामी भएपछि छोरीले बोल्न पनि छोडी । रुने, चिच्चाउने, कराउने, दाँतले हात र शरीर टोक्ने, उठ्न बस्न नसक्ने भई” उनले भनिन्– “ऊ आफै खान सक्दिन खुवाउनु पर्छ, कपडा लगाई दिनुपर्छ, दिसापिसाब गराउनुर्छ ।” शिउरानीले १६ महिनादेखि मासिक दुई हजार रुपैयाँ सामाजिक सुरक्षा भत्ता पाउने गरेको राजकुमारीले बताइन् ।
शिउरानीका बाजे लेखराज चौधरीलका अनुसार उनीहरू पहिले मनुवा गाउँमा कमैयाका रूपमा बस्थे । पछि उनीहरू साविक चुहा गाविसको तिल्कागाउँको एक किसानकहाँ तीन वर्षसम्म कमैयाका रूपमा बसेका थिए । उनीहरू २०६४ सालमा साविक चुहा गाविसको बागमारामा मुक्त कमैया शिविरमा आएर बस्न थालेका थिए ।
पूर्व सभासद रवनी चौधरीले सात वर्षदेखि शिउरानीलाई बाँधेर राख्ने गरेको आफूले पनि देखेको बताइन् । सधैंभरी पछाडि हात बाँधेर राख्ने गरिएकाले शिउरानीका हात बांगो भएका छन् ।