मुलुककै नमुना नगरपालिका बनाउछौं

मानव विकास सूचकांकमा ७७ औं जिल्लाका रुपमा रहेको बाजुराको अपेक्षाकृत जागरुक मानिएको बुढिगंगा नगरपालिका । जिल्लाको प्रवेशद्वारका रुपमा रहेको बुढिगंगा दशकौंदेखि जिल्लाको राजनीतिक केन्द्रका रुपमा समेत चिनिन्छ । सानो भूगोल (५९.२ बर्गकिलोमिटर), करिब २२ हजार जनसंख्या । थुप्रै आन्तरिक तथा बाह्य समस्या र चुनौतिबीच बुढिगंगा नगरपालिका विकासको गोरेटो कोर्दै अघि बढिरहेको छ । “निकै चुनौतिबीच हामी कृषि, स्वास्थ्य र शिक्षाको क्षेत्रमा नमुना नगरपालिका बनाउने लक्ष्यसहित काम गरिरहेका छौं” बुढिगंगा नगरपालिकाका युवा नगर प्रमुख दीपकबहादुर शाहले काम विशेषले धनगढी आएको वेला अनुमोदन दैनिकसंगको साक्षात्कारका क्रममा भने– हामी कृषक पेन्सन जस्तो नमुना कार्यक्रम शुरुवात गर्ने चरणमा छौं । प्रस्तुत छ नगरप्रमुख शाहसंग अनुमोदन दैनिकका प्रधान सम्पादक मनमोहन स्वारले गरेको कुराकानीको सारसंक्षेप :

नगर प्रमुखका रुपमा दुई वर्षको यात्रा पुरा गरिसक्नु भयो । कस्तो अनुभव रह्यो ?

स्थानीय तह (बुढिगंगा नगरपालिका) मा निर्वाचन लड्दा तथा निर्वाचित भएपछि एक किसिमको वातावरण थियो । जोशजाँगर थियो । काम गर्दैै जाँदा चुनौतिहरू थपिनु स्वाभाविक हो । यी चुनौतिले नया“ किसिमको अनुभव पनि गराएको छ । चुनौतिहरूबीच सफलता प्राप्त गर्नुको छुट्टै आनन्द हु“दो रहेछ । अर्कोकुरा चुनावपछि पनि एक किसिमको संक्रमणकाल जस्तै छ । सबै संरचना राम्रोसंग बनिसकेका छैनन् । संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकारबीच समन्वय र सहकार्यको कमी छ । कतिपय आवश्यक कानुन, नियमावली, निर्देशिका निर्माण भइसकेका छैनन् । हामीले केही गर्न खोज्दा कानुनले अवरोध गर्ने, जनशक्ति अभाव र जनताका असिम आकांक्षाको परिपूर्ति गर्नुपर्ने चुनौतिबीच काम गर्नुपरेको छ ।

के कस्ता चुनौतिको सामना गर्नु परेको छ ?

जनताको बीचमा हुने भएकोले स्थानीय सरकारको बढी महत्व हुन्छ । संविधानले स्थानीय सरकार सञ्चालनका लागि गरेका व्यवस्था निकै उत्साहजनक छन् । यी अधिकारको पूर्ण कार्यान्वयन हु“दा धेरै काम गर्न सकिन्छ । चुनाव जितेपछि हामी स्थानीय सरकारका रुपमा परिचालन हुन्छौ भन्ने थियो, तर संघले अझै पनि कतिपय अधिकारहरू दिन चाहेको छैन । कहिले दिए जस्तो गर्ने, कहिले फिर्ता लिने जस्तो गरेको छ । स्थानीय स्तरमा विकास आयोजनाहरूको कार्यान्वयनको जिम्मा स्थानीय सरकारको नै हो नि । तर, विकास निर्माण आयोजनाको सञ्चालनमा संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकारबीच समन्वय र सहकार्यको कमी देखियो । तीनवटै तहका सरकार एकै गति, एउटै लयका साथ एउटै बाटोमा हिड्नुपर्नेमा त्यसमा कमी भएको अनुभव भइरहेको छ । स्थानीय तह सरकारका रुपमा सञ्चालन हुने हो भने योजना आयोगको पनि आवश्यकता हुन्छ । तर, यो अवधारणामा हामी जान सकेका छैनौ । हामी परम्परागत ढंगले नै चलिरहेका छौं । अहिले पनि साविकको गाउ“÷नगर परिषद चलाएको जस्तो भएको छ । बजेट बा“डफा“टको तरिका होस वा हामीले बनाउने आवधिक योजना, साविकको जिविसले बनाउने जस्तै छ । त्यसैमा स्थानीय तह सञ्चालनमा निकै समस्या र चुनौति छन् । संघ तथा प्रदेशका मन्त्रालयले स्थानीय तहहरूलाई आफ्नो मातहतको निकाय हो भन्ने मानसिकता राखेका छन् । अहिलेसम्म संघ वा प्रदेश सरकारले स्थानीय तहमा आवश्यक कर्मचारीको व्यवस्था गर्ने दायित्व नै बहन गर्न सकेका छैनन् ।

तपाईले चुनौति र समस्याको कुरा गर्नुभयो । यो अवधिमा काम चाही के के भए त ?

थुप्रै काम भएका छन् । स्थानीय तहमा प्रत्यक्ष रुपमा बजेटको व्यवस्था छ । वित्तीय हस्तान्तरण, वित्तीय समानिकरण, अनुदान र समपुरक अनुदानको व्यवस्था छ । यी व्यवस्थाले स्थानीय तहमा ठूलो बजेट आएको छ । स्थानीय तह आफैले बजेट बनाउने, आफ्नो नीति तथा कार्यक्रम बनाएर त्यसकै आधारमा स्थानीय तह सञ्चालनको अभ्यास भइरहेको छ । यसका उपलब्धी पनि प्राप्त भएका छन् । हामीले वडालाई बलियो बनाउने र वडा तथा टोलबाट छनोट भएर आउने योजनाहरूलाई ध्यानमा राखेर काम गर्दा वडाले बढी सेवा प्रवाह गर्न सक्छ भन्नेमा ध्यान दिएका छौं । बुढिगंगा नगरपालिकाको भूगोल सानो छ । यातायातको खासै समस्या छैन । हामीले आर्थिक वर्ष २०७५÷०७६ सम्म नगरका सबै वडा तथा टोलमा सडक यातायात सञ्जाल पु¥याएका छौं । सबै वडाबाट स्वास्थ्य सेवा प्रवाह भइरहेको छ । प्रसुतिपछि घरमै गएर सुत्केरीको स्वास्थ्यजा“चको व्यवस्था शुरु गरेका छौं । सबै वडामा आधारभूत स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माण भइरहेको छ । साविकको तीन वटा स्वास्थ्य चौकीमा प्रयोगशाला सहितको सेवा विस्तार गरेका छौ । सातवटा आधारभुत स्वास्थ्य चौकी निर्माण गरेका छौं । ठुलो भुगोल भएको वडामा दुई वटा प्रसुति गृह निर्माण गरेका छौं । दुई वटा सघन शहरी स्वास्थ्य केन्द्र जोडेका छौं ।
त्यस्तै, बाजुरा जिल्लाको पहिलो माध्यामिक विद्यालय भानुदय नमुना विद्यालयका रुपमा छनौट भएको छ । बाजुरा जिल्लाको पहिलो बडिमालिका क्याम्पसमा प्राविधिक शिक्षा लागू गर्न सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालयबाट संबन्धन लिएर ल्यावको व्यवस्था सहित स्नातक तहमा सूचना तथा प्रविधि शिक्षाको शुरुवात गरेका छौं । प्रत्येक वडामा नमुना आधारभुत विद्यालयको अवधारणा अनुसार काम भइरहेको छ । कतिपय विद्यालयमा दरबन्दी अनुसारको जनशक्ति नभएकोले शिक्षा नियमावलीले व्यवस्था गरेअनुसार स्वयंसेवक शिक्षा परिचालन गर्न कार्यविधि बनाएर स्वयंसेवक शिक्षक परिचालन गर्न विनियोजन गरेका छौं ।
कृषि क्षेत्रमा ब्ढिगंगा नगरपालिकाले उल्लेख्य उपलब्धी हासिल गरेको छ । हामीले किसानलाई वीऊबिजनदेखि प्राविधिक सहयोग गर्न ५० लाख रुपैयाको व्यवस्था गरेका छौं । केही गाउ“मा नमुना पाठशाला सञ्चालन गरेका छौं । हामीले यस वर्षदेखि तरकारी तथा फलफूल खेतीमा संलग्न किसानका लागि कृषक पेन्सन कार्यक्रम शुरु गर्न लागेका छौं । यो उत्पादनका आधारमा दिइने पेन्सन हो । कृषक पेन्सन कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने देशभरी नै बुढिगंगा पहिलो नगरपालिका हो । पेन्सन कार्यक्रमको कार्यविधीलाई अन्तिम रुप दिन बाFकी छ । हामीले बनाएको मापदण्ड अनुसार वीऊविजन तथा फलफूल उत्पादन गर्ने किसानलाई मासिक रुपमा निश्चित मूल्य दिन्छौं । मापदण्ड उल्लंघन भयो भने पेन्सन दिन बन्द गरिने छ । त्यसैले पेन्सनका निम्ति पनि कृषकले आफनो उत्पादन बढाउन व्यवसायिक खेती गर्नुपर्ने हुन्छ ।
त्यस्तै, हामीले प्रत्येक वडामा प्राविधिक परिचालन गर्न घुम्ती कोष स्थापना गरेका छौं । प्रत्येक किसानले घरमै कृषिसम्बन्धी प्राविधिक सेवा पाउने छन् । बुढिगंगाको क्षेत्रफल कम भए पनि कृषियोग्य जमिनको हिस्सा सबैभन्दा बढी छ । हामी कहा“ जडिबुटीको सम्भावना छैन, न त जंगल नै छ । त्यसैले शिक्षा र स्वास्थ्यमा जनशक्ति उत्पादन गर्न लगानी बढाइरहेका छौं । हामीले नगरपालिकालाई शैक्षिक गुणस्तर केन्द्रका रुपमा विकास गर्दै दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्ने सोच बनाएका छौं । युवालाई सरकारी जागिरमा आकर्षण गर्न लोकसेवा कक्षा सञ्चालन गरेका छौं । त्यसका लागि “हाम्रो लगानी, तपाईको मिहिनेत” कार्यक्रम लागू भएको छ । यस कार्यक्रम अन्तर्गत युवा छनोट गरी लोकसेवा तयारी कक्षाका लागि सहयोग गर्ने र जुन तहका लागि तयारी गर्दै छ त्यही तह अनुसारको पारिश्रमिक (तलव) सहयोग गर्ने र लोकसेवामा उत्तीर्ण भएर जागिरमा लागेपछि पैसा फिर्ता गर्ने खालको कार्यविधी बनाएका छौं । त्यसरी फिर्ता भएको रकम घुम्तीकोषका रुपमा सञ्चालित हुनेछ । यदि लोकसेवा परीक्षामा उत्तीर्ण भएन भने उसले नगरपालिकालाई आफूले पाएको रकमबराबरको श्रम दिनुपर्ने हुन्छ ।
यस बाहेक हामीले अरु थुप्रै काम गरिरहेका छौं । तर, अहिल्यै नै प्रतिफल प्राप्त भइसकेको छैन । स्थानीय जनतालाई विकास निर्माण योजनाप्रति सजग बनाउने तथा अपनत्व महसुस गराउने प्रयास गरिरहेका छौ । विकास निर्माणमा हुने लगानी बालुवामा पानी हालेजस्तो होइन, जनताको जीवनस्तरमा परिवर्तन ल्याउने गरी हुनुपर्छ भन्ने सोचका साथ काम गरिरहेका छौं ।

त्यसो भए बुढिगंगा नगरपालिकाका मुख्य प्राथमकिता के के हुन् नि ?

बुढीगंगा नगरपालिकाको समृद्धिको प्रमुख आधार नै शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि र जनशक्ति उत्पादन हो । यहा जलविद्युत उत्पादनको पनि राम्रो सम्भावना छ । तर, अहिले भुस्खलन बढि भइरहेकोले सम्भाव्यता अध्ययन भएका जलविद्युत आयोजनाको भविष्य पनि धरापमा परेको जस्तो देखिन्छ ।

संघीय तथा प्रदेश सरकार र स्थानीय तहबीचको सम्बन्ध राम्रो नभएको चर्चा हुने गर्दछ । बुढिगंगा नगरपालिकाको चाही कस्तो छ ?
हाम्रो सम्बन्ध तितो पनि छैन, खासै समन्वय पनि छैन । स्थानीय तह, प्रदेश र केन्द्रले सञ्चालन गर्ने विकास निर्माण योजनाबारे तीनवटै तहबीच समन्वय गरेर कुन योजना कसले कार्यान्वयन गर्ने भन्ने टुङ्गो लगाउने वातावरण नै बनेको छैन । प्रदेश सरकारले स्थानीय तहहरूबीच समन्वय गरेर विकास निर्माण योजना सञ्चालनको वातावरण बनाउनु पर्दछ । प्रदेश गौरवका आयोजनाबारे पनि स्थानीय तहहरूसंग खासै छलफल भएको जस्तो लाग्दैन । बुढिगंगा नगरपालिका हुँदै अर्को स्थानीय तह र अरु जिल्ला जोड्ने सडकहरू छन्, तर प्रदेश सरकारले त्यसलाई महत्व दिएको जस्तो लाग्दैन । अहिले एउटै योजनाको पनि दुई तीन वटा डिपिआर रहेको अवस्था छ । साविकको जिल्ला सडक सञ्जालबाट सञ्चालन भएका सडक योजनाहरू टुक्रिएका छन् । प्रदेश सरकारले बनाएको भए एउटै डिपिआर हुने थियो । प्रदेशले समपुरक अनुदानका लागि स्थानीय तहसंग डिपिआर माग गर्छ । प्रत्येकले आफ्नो डिपिआर नै बनाउने हो । त्यसैले दुई वा बढी स्थानीय तहबीच समन्वयको वातावरण प्रदेशले निर्माण गर्नु पर्दथ्यो । तर अहिले त विकास निर्माणमा एकद्वार प्रणाली होइन, तीनै तह तीन ठाउ“मा विभाजन भएको जस्तो अवस्था छ ।
बाजुरा पहिरोको उच्च जोखिम भएको जिल्ला मानिन्छ । बुढिगंगा नगरपालिकाको अवस्था चाही के हो ?
सदरमुकाम मार्तडीसंग जोडिने सडकमै ठाउठाउमा ठुलो पहिरो गएको छ । बन्दै गरेको राजमार्ग नै ध्वस्त भएको छ । हामीले जिल्ला विपद समितिमा पटक–पटक यसबारे अवगत गराएका छौं । पहिरो जाने मुख्य कारण नदी कटान नै हो । सा“फे–मार्तडी सडकको विकल्प आवश्यक भइसकेको छ । पहिरो रोकथामका लागि ठूलो स्रोत चाहिन्छ । बाजुरामा पहिरोको समस्या निकै विकराल छ । खप्तडछेडेदह गाउ“पालिका र बुढीगंगा नगरपालिकाले यसको सबैभन्दा बढी मार भोग्नुपरेको छ । सानोतिनो पहिरोको व्यवस्थापन नगरपालिकाले आफनै स्रोतबाट गरिरहेको छ, तर ठुला पहिरो हाम्रो बलबुताले व्यवस्थापन गर्न सम्भव हुदैन ।

अलिकति प्रसंग बदलौं । तपाईको राजनीतिक यात्रा कसरी शुरु भयो ?

मलाई २०४६ सालको परिवर्तन अलिअलि थाहा छ । म त्यतिखेर ५ कक्षामा पढ्थे । गाउ“कै हजुरबुवा हुनुहुन्थ्यो, शेरबहादुर शाह । उहा“ का“ग्रेसको स्थापना कालदेखि नै राजनीतिमा सक्रिय । २००७ सालको जनक्रान्तिमा लाग्नु भएको । पञ्चायतमा उहा“ जिल्ला पञ्चायत सभापति बन्नुभयो । २०४१ सालमा उहा“को हत्या भयो । उहा“को संघर्ष र जीवनीबाट म सानैदेखि राजनीतिप्रति आकर्षित बने । २०४९ सालमा विद्यालयमा नेपाल विद्यार्थी युनियनको सहसचिव बने । कलेज पढ्न काठमाडौं गए । त्रिचन्द्र कलेज बीएस्सी पढ्दै गर्दा म नेपाल विद्यार्थी संघको क्याम्पस इकाई अध्यक्ष भए । २०६५ सालमा स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको सभापतिमा पराजित भए । फर्केर जिल्ला आए र का“ग्रेसको राजनीतिमा सक्रिउ भए । र पार्टीको जिल्ला सचिवमा चुनिए ।

तपाईं युवा नै हुनुहुन्छ । कस्तो नगरपालिका बनाउने सपना देख्नु भएको छ त ?

हामी बुढिगंगा नगरपालिकालाई सुसंस्कृत, सभ्य र समृद्ध नगरपालिका बनाउने लक्ष्यमा केन्द्रीत छौं । बाजुरा मानव विकास सूचकांकमा ७७ औं जिल्ला हो । हाम्रो आर्थिक, सामाजिक अवस्था अत्यन्तै दयनीय छ । कुलतमा फसेका युवाहरू बाजुरामै धेरै छन् । विकास गर्ने कुरामा कन्जुस्याई गर्ने, तर रक्सी दिने कुरामा कम्पनीहरू बढो उदार छन् । बाजुरामा पहिलो वर्ष नै त्रिवेणी नगरपालिकाले मदिरा निषेध गर्यो । त्यही वर्ष खप्तडछेडेदह गाउ“पालिकाले पनि रक्सी निषेध ग¥यो । त्यसको ठुलो प्रभाव प¥यो । बुढीगंगा नगरपालिकाका कारण ती स्थानीय तहमा मदिराको प्रभाव परिरह्यो । ती स्थानीय तहको आग्रह र घरेलु हिंसा, बालबालिकाका बेदना, गाउ“का समस्या, सामाजिक प्रभाव, मदिराका कारण हुने समस्या आदिको विश्लेषण गरेर नगरसभाबाट मदिरा निषेधको प्रस्ताव पारित गरिएको छ । हामीले समृद्ध बुढीगंगा, बलियो स्थानीय सरकार भन्ने नारा लिएका छौं । स्थानीय सरकार बलियो हुन सक्यो भने त्यसले दिने सेवाबाट नगरपालिका समृद्धि र नगरबासी सुखी हुने हुन् । बजेट भएरमात्र हु“दैन सामाजिक जागरण पनि ल्याउनु आवश्यक हुन्छ ।

कसरी ल्याउनुहुन्छ त सामाजिक जागरण ?

हाम्रो नगरपालिकाका धेरै मानिस भारतका विभिन्न शहरमा रोजगारी गरिरहेका छन् । एकथरी भारतमै बसाईसराई भएका छन् । अर्कोथरी घरमै सिमित छन् । ती युवाले कुनै रोजगारमुलक काम गरेको देखिदैन । त्यसैले काम गर्नुपर्छ, मिहिनेत गर्नुपर्छ भन्ने जागरण ल्याउन जरुरी छ । हामी समृद्ध हुनका लागि प्रत्येक व्यक्ति समृद्ध हुनुपर्यो । एक जनालाई विकास योजना दिने र त्यो योजनामा भ्रष्टाचार गरेर पैसा कमाएर गाउ“ तथा समाज समृद्ध हुने परिकल्पना गर्न सकिदैन । त्यसैले व्यक्ति जागरुक हुने, एउटा पेसामा लाग्ने, पेसाप्रति इमान्दार हुने, पेसालाई सम्मान गरेर उचाईमा पुर्याउने र त्यो पेसाले रोजगारी सिर्जना गर्ने किसिमको वातावरण बन्नुपर्छ ।

भारतमा रोजगारमा जाने अथवा कुनै काम नै नगर्ने युवाका लागि नगरपालिकाले के गर्दै छ ?

हामीकहा“ १७ पटक भारतको दिल्ली गएर फर्केका एक युवा छन् । तिनले फर्केर व्यवसायिक तरकारी शुरु गरे । हामीले सहयोग ग¥यौं । उनले अहिले वार्षिक करिब चार लाख रुपैया आम्दानी गरिरहेका छन् । त्यस्तै, हामीले धेरै युवालाई व्यवसायिक तरकारी खेतीका लागि सहयोग गरेका छौं । आधुनिक खेतीबारे ज्ञानसीपका साथै वीऊबिजन, प्राविधिक सहयोग गरेका छौं ।अहिले बुढिगंगा नगरपालिका तरकारी खेतीमा निकै अघि बढिसकेको छ । धनगढी वा अन्य शहरमा टमाटर एक सय २० रुपैया प्रतिकिलोका दरले बिक्री भइरहदा बुढिगंगा नगरपालिकाका किसानले प्रतिकिलो २५ रुपैयाका दरले अर्गानिक टमाटर बिक्री गरिरहेका हुन्छन् ।

बाजुराको बडिमालिका धार्मिक पर्यटनका दृष्टिले निकै महत्वपूर्ण मानिन्छ । बुढिगंगाले कसरी त्यसको लाभ लिने योजना बनाएको छ ?

बडीमालिका धार्मिक स्थल हाम्रो नगरपालिकामा पर्दैन । तर, हामीले त्यसलाई प्राथमिकतामा राख्न त्रिवेणी नगरपालिकालाई अनुरोध ग¥यौ । त्रिवेणीमा भएका धार्मिक स्थलहरूलाई पर्यटनसंग जोड्न सकिन्छ । नाट्येश्वरी र मौर्य छन् । मौर्य पवित्र स्थल हो । बडीमालिका हु“दै बगेको नदीलाई शब्द पुराणमा रुद्रावती र बुढीगंगालाई बृद्धगंगा भनिएको छ । यी दुई नदीको संगमस्थल मौर्य हो । मौर्य क्षेत्र त्रिवेणीमा परे पनि हामीसंग पनि जोडिएको छ ।
पुराणमा भएका कुरालाई उजागर गर्ने र ठुलो परियोजना बनाएर विकास गर्ने हो भने साझा सहमति, साझा परियोजनाका रुपमा बडिमालिकाको विकास गर्न हामी तयार छौं । बडीमालिकादेखि बुढीगंगासम्मको केवलकारको अवधारणा आएको छ । त्यहा“ त्यति ठुलो भिड नहुने भएकाले नाट्येश्वरदेखि बडीमालिकासम्म केवलकार सञ्चालन गर्न डिपिआर बनाउने, लगानीकर्ता खोज्ने र नगरपालिकाबाट हुनसक्ने सहयोगका लागि हामी तयार छौं । हामी बार्जुकोट छ । बार्जुकोटलाई भ्यू टावरका रुपमा विकास गर्न, पुरानो दरबारको संरचनालाई सुधार गरेर संग्रहालय बनाउने सोचमा छौं ।

सुशासनका लागि के कस्ता प्रयास भइरहेका छन् नि ?

हाम्रो लक्ष्य सुशासनयुक्त तथा भ्रष्टाचार सून्य बुढिगंगा नगरपालिका हो । जनप्रतिनिधिप्रति जनताको विश्वासलाई क्षीण हुननदिन हामी हरक्षण सचेत छौं । जनताका आधारभुत आवश्यकताहरू ः शिक्षा, स्वास्थ्य लगायतका सेवामा जनताले निरास हुननपरोस् भन्नेमा सजग छौं सबै वडा कार्यालय र नगरपालिका भवन तीन वर्षभित्र निर्माण पुरा गर्ने योजना छ । प्रत्येक वडाबाट स्वास्थ्य, मालपोत लगायतका सबै सेवा सहज र सजिलो ढंगले दिने वातावरण बनाउने छौं ।

नगरप्रमुखका रुपमा काम गरेको दुई वर्ष भयो । कुनै खिन्न लाग्ने अनुभव ?

“नगरपालिकाले केही पनि गरेन” भनेर पूर्वाग्रही ढंगबाट जनतामा असन्तुष्टि बढाउन खोज्ने प्रवृत्ति र मानसिकता देख्ना अलिकति खिन्न लाग्छ । त्यस्तै, “सबै जनप्रतिनिधी खानकै लागिमात्र आएका हुन्” जस्ता कुराले नमिठो लाग्छ । वास्तविक कुरा बुझ्न कोही पनि आउँदैन । खाली एकोहोरो आलोचना गर्ने, केही नपाएपछि गाली गर्ने प्रवृत्ति देखेर वाक्क लाग्छ ।
केही कुराले सधै बिझ्छ । हामीले चुनावताका गर्छु भनेको काम अहिलेसम्म नभएकोमा निकै बिझ्छ । साधन स्रोत, जनशक्ति अभावका कारण पनि केही काम गर्न सकिएको छैन । दुर्गममा लागत पनि उच्च छ, सरकारको अनुदान न्यून छ । यी सबै कारण गर्नैपर्ने काम अहिलेसम्म गर्न नसकेकोमा आत्मग्लानी हुन्छ ।