डुङ्गा त चलायो, तर चार लाख कर तिर्दा घाटा मात्रै

बैतडी/ महाकाली नदी पार गर्न डुङ्गा चढ्नुभएको छरु हल्दु–बिनायक घाट हुँदै भारत जानु भएको छ भने तपाईंले तिर्नुभएको भाडाको पृष्ठभूमिमा एउटा निकै रोचक र केही गह्रौँ कथा लुकेको छ – त्यो हो, चार लाख कर तिरेर डुङ्गा चलाउने व्यवसायी पदम चन्दको संघर्षको कथा।

३४ वर्षीय चन्द सात वर्ष भारतमा मजदुरी गरेर फर्किए। देशमै केही गर्ने आँट लिए, अनि रोजे – डुङ्गा चलाउने काम। हल्दु–बिनायक घाटमा डुङ्गा सञ्चालन गर्न उनले गाउँपालिकालाई यो वर्ष मात्रै ४ लाख १२ हजार रुपैयाँ कर तिरे। एउटा डुङ्गा किन्न मात्रै डेढ लाख लाग्यो। अनि यात्रु कहिले आउँछन्, कहिले आउँदैनन्। दिनभर कुर्दा(कुर्दा साँझ भइसकेको हुन्छ। घाटा नै घाटा।

के गर्नु, प्रतिस्पर्धा कडा भयो, उनी भन्छन्, जसले बढी कबोल गर्छ, उसैले ठेक्का पाउँछ। म पनि पछि परिनँ।

महाकाली नदीमा नेपाल–भारत आउजाउका लागि पञ्चेश्वर गाउँपालिकाले आधा दर्जनभन्दा बढी घाटहरूमा डुङ्गा सञ्चालन अनुमति दिएको छ। तर हल्दु–बिनायक घाटमा कर त कडा छ। अरू घाटमा डेढदुई लाखमा ठेक्का लागे पनि यहाँ भने करले व्यवसायीलाई नै दबाएको छ।

डुङ्गा भाडा पनि पानीको बहाव अनुसार घटबढ हुन्छ। पानी कम भए १२० रुपैयाँ, बहाव बढेपछि १५०। त्यो पनि भारतीय रुपैयाँमै

यात्रुको संख्या बढी भएको बेला केही कमाइ हुन्छ,पदम भन्छन्, तर नहुने दिनमा खालि घाटतिर हेरिरहन्छु।

गाउँपालिकाले भने सातवटा लाइफ ज्याकेट दिएको छ। त्यो सुरक्षाका लागि राहत हो भने पनि, आर्थिक हिसाबले खासै राहत छैन।

अब परिस्थिति बदल्न उनले अर्को बाटो पनि समातेका छन् – बाख्रा पालन। कर असुल्नै नसकिने भएपछि ३५ वटा बाख्रा पालेका छन्। गाउँपालिकाले खोर बनाउन ३५ हजार सहयोग गरेको छ।

भारतमा टन्न मेहनत गरेँ, तर अब आफ्नै गाउँमा केही गरौँ भन्ने लागेको हो, उनी भन्छन्, डुङ्गा घाटमा घाटा भयो भने पनि बाख्राले केही सम्भार्ला भन्ने आश छ।