परिवार नियोजनका अस्थायी साधनको प्रयोग दरमा कमी

धनगढी । कैलालीमा परिवार नियोजनका अस्थायी साधनका नयाँ प्रयोगकर्ताको दरमा केही कमी आएको छ । विगतमा परिवार नियोजनका अस्थायी साधनका नयाँ प्रयोगकर्ता बढ्दै गएकोमा चालू आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा भने घटेको देखिएको कैलाली जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय, कैलालीले जनाएको छ ।
कण्डम, पिल्स, डिपो, इमप्लान्ट, आईयुसिडी, भिएससी लगायतका परिवार नियोजनका अस्थायी साधनका नयाँ प्रयोगकर्ता घटेको कैलाली जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय कैलालीले जनाएको छ ।
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय, कैलालीका अनुसार चालू आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ को जेठ महिनासम्म कण्डमको नयाँ प्रयोगकर्ता छ हजार छ सय ६७ रहेका छन् भने पिल्सका प्रयोगकर्ता तीन हजार दुई सय ८३ रहेका छन् । त्यस्तै, डिपोका नयाँ प्रयोगकर्ता पाँच हजार चार सय ४१, आईयुसिडी छ सय ५१ र ईमप्लान्टका नयाँ प्रयोगकर्ता दुई हजार ५१ जना रहेको जनस्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ ।
आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा अस्थायी साधनका नयाँ प्रयोगकर्ता कण्डमको नौ हजार आठ सय ९०, पिल्स चार हजार पाँच सय ५०, डिपो सात हजार ७२, आईयुसिडी नौ सय ७० र ईमप्लान्टका नयाँ प्रयोगकर्ता तीन हजार तीन सय रहेका थिए ।
त्यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा अस्थायी साधनका नयाँ प्रयोगकर्ता कण्डमको नौ हजार तीन सय १६, पिल्सको तीन हजार तीन सय ३८, डिपोको छ हजार दुई सय ४०, आईयुसिडी छ सय १५ र इमप्लान्टका नयाँ प्रयोगकर्ता तीन हजार एक सय ४५ जना रहेका थिए ।
कैलालीमा परिवार नियोजनका अस्थायी साधनको प्रयोग दर घटबढ भइरहेको देखिएको छ । चालू आर्थिक वर्षको हालसम्ममा पिल्सको प्रयोग गर्ने सात हजार आठ सय नौ, डिपोको १० हजार आठ सय ३३, आईयुसिडीका तीन हजार आठ सय ४२ र ईमप्लान्टका प्रयोगकर्ता १० हजार छ सय ५१ रहेका छन् ।
कैलालीमा आर्थिक वर्ष २०७१/०७२ मा परिवार नियोजनका साधन प्रयोग गर्ने ४९ प्रतिशत रहेका थिए भने आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा ४६ प्रतिशत र आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा ४८ प्रतिशत रहेको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ ।
कैलालीमा गत आर्थिक वर्षसम्म अस्थायी साधनका प्रयोगकर्ता बढ्दै गएमा चालू आर्थिक वर्षमा कम भएको छ ।
आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा अस्थायी साधनमध्ये पिल्सको प्रयोग छोड्ने दुई हजार आठ सय ९१, डिपोका आठ हजार दुई सय ७१, आईयुसिडी तीन सय छ र ईमप्लान्टका प्रयोगकर्ता एक हजार एक सय ८६ कम भएका छन् ।
आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा पिल्सका तीन हजार २३, डिपोका छ हजार छ सय ७८, आईयुसिडीका दुई सय ५८ र ईमप्लान्टका एक हजार तीन सय ४३ प्रयोगकर्ता रहेका थिए ।
नेपालमा १० देखि १८ वर्षसम्मका २५ प्रतिशत अर्थात् ६४ लाख किशोरकिशोरीमध्ये धेरैको १८ वर्षको उमेरमा पहिलोपल्ट शारीरिक सम्पर्क हुने गरेको भए पनि गर्भनिरोधक साधनको कम प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।
कैलालीमा आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा २० वर्ष मुनिका किशोरकिशोरीको परिवार नियोजनका अस्थायी साधन प्रयोगकर्ता छ प्रतिशत रहेकोमा आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा सात रहेको देखिएको छ ।
सरकारले परिवार नियोजनसम्बन्धी पञ्च वर्षीय कार्ययोजना (सन् २०१५—२०२०) मा सन् २०२० सम्ममा कुल प्रजनन् दरलाई दुई दशमलव एकमा पुर्‍याउने र परिवार नियोजन सेवाको आधुनिक साधनको प्रयोग दर ५० प्रतिशतमा पुर्‍याउने लक्ष्य लिएको छ । अहिले प्रजनन् दर दुई दशमलव तीन रहेको छ ।
विभिन्न सर्वेक्षणअनुसार परिवार नियोजनका अस्थायी साधनको माग विशेषगरी किशोरी, प्रसूति, दुर्गम क्षेत्र तथा गरिब समुदायमा बढी रहेको देखिएको छ ।
परिवार नियोजनले गुणस्तरीय परिवार, समाज, देश निर्माण गर्ने भएकाले यसको जनचेतना फैलाई समाजका अन्धविश्वास, असमानतालाई पनि सँगसँगै कम गर्नेतर्फ काम गर्नुपर्ने जरुरी रहेको कैलाली वरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक टंकप्रसाद चापागाईले बताए ।
बरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक चापागाईंका अनुसार कम उमेरमा बच्चा जन्माउनु आमा र बच्चा दुवैका लागि उच्च जोखिम हो । तर, त्यसबाट जोगिन कम उमेरमै विहे गरेका किशोरकिशोरीले परिवार नियोजनका अस्थायी साधनको प्रयोगमा भने खासै ध्यान दिने गरेका छैनन् ।
कैलालीमा नवजात शिशुको मृत्युदरमा कमी आए पनि मातृमृत्युदरमा खासै सुधार भएको देखिएको छैन । आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा ७० जना नवजात शिशुको मृत्यु भएको कैलाली जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा शिशु मृत्यु दर ३० मा झरेको छ भने चालू आर्थिक वर्षमा पाँचमा झरेको छ ।
त्यस्तै, मातृ मृत्युदर आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा तीन रहेकोमा आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा बढेर छ पुगेको थियो । चालू आर्थिक वर्षमा कैलालीमा मातृ मृत्युदर पुन: तीनमा झरेको छ ।