पहाडमा कारागार बनाउ, बसाईसराई घटाऔ

नेपालमा कारागारलाई अझै पनि केवल अपराधी थुन्ने स्थानको रूपमा बुझ्ने प्रवृत्ति छ। यो सोच आम मानिसमा मात्र होइन, राज्यका नीति निर्मातादेखि प्रशासनिक तहसम्म गहिरो गरी बसिरहेको छ। परिणामतः देशभरका अधिकांश कारागारहरू अत्यन्तै दर्दनाक अवस्थामा छन्, जहाँ न त पर्याप्त भौतिक पूर्वाधार छ, न त सुधारात्मक कार्यक्रम नै। यही कारणले गर्दा कारागारमा समय–समयमा झगडा, दुव्र्यवहार र ज्यानै जाने घटनासम्म भइरहेका छन्।

अब समय आइसकेको छ, कारागारलाई सुधार गृहको रूपमा पुनः परिभाषित गर्ने। अपराध गरेर कारागार पुगेका व्यक्तिहरूलाई समाजमा पुनःस्थापित गर्न आवश्यक सीप, शिक्षा, मानसिक सशक्तिकरण, र रोजगारका अवसर प्रदान गर्नु राज्यको दायित्व हो। कारागारभित्र पढ्न, पढाउन, सीप सिक्न, खेलकुद र मनोरञ्जनका कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सकिने हो भने अपराधीहरू सुधारिने सम्भावना धेरै हुन्छ।

यसका साथै, पहाडी क्षेत्रमा जनसंख्या घटिरहेको सन्दर्भमा, सुविधायुक्त कारागार त्यहाँ स्थापना गर्नु बहुआयामिक दृष्टिकोण बन्न सक्छ। यसले केवल पहाडमा चहलपहल बढाउने मात्र होइन, तराईका कैदीहरूलाई राहत दिने र पहाडी क्षेत्रमा रोजगारी, पर्यटन, र व्यापार–व्यवसायको सम्भावना पनि बढाउनेछ। जब आफन्तहरू कैदी भेट्न पहाड जान्छन्, उनीहरूले होटल, पसल, यातायात, फलफूल, लुगाकपडामा खर्च गर्नेछन्, जसले स्थानीय अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ।

सरकारले अब कारागार सुधारलाई प्राथमिकतामा राख्दै सुधार गृहका रूपमा विकास गर्न दीर्घकालीन रणनीति अपनाउनु अपरिहार्य छ। सुधारात्मक दृष्टिकोणले मात्रै अपराधको चक्र तोड्न सकिन्छ। कारागार अब दण्ड होइन, अवसरको थलो बन्नुपर्छ।-अनुमोदन राष्ट्रिय दैनिकबाट