संक्रमित खुलौ,मानवजातिलाई बचाऔ

गेहेन्द्र बम

चीनको बुहान सहरबाट सुरु भएको कोरोना भाइरस (कोभिड १९) हाल आएर विश्वका २०० भन्दाबढी देशहरुमा फैलिरहदा तथा यसको प्रभाव दक्षिण एसियाका देशहरुमा पनि बढ्दोक्रममा रहेको परिप्रेक्ष्यमा नेपाल पनि यसबाट अछुतो बच्न सकेको छैन ।
हाल यो सामग्री तयार गर्दासम्म पाँच जनालाई संक्रमण पुष्टी भएको छ भने एकजना निको भई घर फर्किसकेका छन् । यसवीचमा चैत्र १६ गते बुटवलमा एक जनाको ज्यान गएको छ । धेरैले त्यसलाई कोरोनासंग जोडेपनि राष्ट्रिय प्रयोगशालाले उनमा संक्रमण नभएको बताइसकेको छ । यस्तो अवस्थामा नेपाल सरकार सहितका तीनै तहका सरकारहरु, जनता, राजनीतिक दलहरु, नागरिक समाजका अगुवा तथा उद्योगी व्यापारीहरु, सुरक्षाकर्मीहरु, विदेशबाट आउनु भएका दाजुभाई तथा दिदी बहिनीहरु,स्वास्थ्यकर्मी सबै निक्कै सचेत हुन जरुरी छ ।
सरकारले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई कोरोना बिरुद्ध लड्नको लागि सक्रिय रुपमा उच्च मनोवलका साथ काम गर्ने वातावरण दिनुपर्छ । स्वास्थ तथा जनसंख्यामन्त्रीले मातहतका निकायहरुलाई रोकथाम नियन्त्रणको प्रयासलाई कुरामा होइन व्यवहारमा देखाउने गरेर निर्देशन दिन जरुरी देखिन्छ ।
यस्तो विषम परिस्थितिमा स्वास्थ्य तथा जनस्वास्थ्य विज्ञहरु सहितको एक उच्च स्तरीय सल्लाहकार समिति गठन गररे सरकार र स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई आवश्यक सल्लाह तथा सुझाव दिने व्यवस्था गर्नुपर्छ । त्यसपछि मन्त्रालयलाई ती सल्लाह तथा सुझावहरुको कार्यान्वयन गर्दा पक्कै पनि सकरात्मक प्रभाव दिने छ ।
प्रदेश सरकारहरुले सबै विदेशबाट आएका नागरिकहरुको जिम्मा स्थानिय तहहरुलाई लगाउने होइन कि, प्रदेश स्तरमा नै बिदेशबाट आएका व्यक्तिहरुलाई आफनो सम्पर्कमा ल्याएर यथासक्य चाँडो तथ्यांक संकलन गर्ने, क्यारेन्टाइन वार्डहरु तयार गरेर ती तयार गरेका क्यारेन्टाइन वाडहरुमा खानेपानी, शौचालय, विद्युत लगायतका सरकारले तोकेको कार्यविधि अनुरुप निर्माण गर्ने प्रादेशिक अस्पताल लगायत प्रदेशमा रहेका निजी अस्पतालहरुसंग अनिवार्य रुपमा सहकार्य गर्नुपर्छ । काम गर्ने क्रममा आवश्यक परेमा स्थानीय सरकारहरुको सहयोग लिन पनि चुक्नुहुन्न । किनकी स्थानीय तहहरुमा भौतिक पूर्वाधारहरु भएता पनि सुरक्षा लगायत अन्य सेवा सुविधाहरु नभएका कारण प्रदेशमा नै क्वारेन्टाइनको व्यवस्था गरिनु पर्ने अनिवार्यता छ ।
प्रदेश लगायत जिल्लामा भएका विभिन्न विषयका क्याम्पस तथा विद्यालयहरुलाई सरकारले तोकेको कार्यविधी अनुरुप क्यारेन्टाइन निर्माण गरेर विदेशबाट वा भारतबाट आएका दाजुभाइहरुलाई १४ दिनसम्म राख्न अव ढिलाई गरिनुहुन्न ।
स्थानीय सरकारहरुले कोरोना बिरुद्धको अभियानमा लड्नको लागि एक टास्क फोर्स गठन गर्ने र वाहिरबाट आएका दाजुभाइहरुको तथ्यांक संकलन गरेरपालिकामा जानकारी गराउने, तथा पालिकाले प्रदेशमा जानकारी गराउने प्रत्येक दिनको तथ्यांक साझको समय तोकेर अपडेट अनिवार्य गर्ने तथा गराउने गर्नुपर्ने देखिन्छ ।
विदेशवाट वा भारतबाट आएका दाजुभाइ तथा दिदिबहिनीहरुले आफनो,परिवार तथा समाजको स्वास्थ्यको लागि प्रदेश सरकार, स्थानीय सरकार वा नेपाल प्रहरीलाई अनिर्वायरुपमा सम्पर्क गरेर आफनो सही विवरण दिने तथा यदी परिवारलाई पनि आफनो घरको सदस्य विदेश वा भारतबाट आएको खण्डमा आफनो परिवारको रक्षाका लागि सम्वन्धित सरकारी पक्षलाई जानकारी दिन प्रेरित गर्ने खालको संयन्त्र तयार गर्नु जरुरी छ ।
स्थानीय स्वास्थ्यकर्मी तथा डाक्टरहरु नआतिइकन, आफनो हौसला तथा कर्तव्यबोधलाई ख्याल गरेर संक्रमित भएका विरामीहरु उपचार गर्न आएको खण्डमा अन्य समयमा झै स्वास्थ्य सेवाको प्रवाह गर्न लाग्नुपर्छ । पछिल्लो पटक स्वास्थ्यकर्मीका लागि चीनबाट आएका सामग्रीले पनि स्वास्थ्यकर्मीको मनोबल उच्च राख्न सहयोग पुगाएकै हुनुपर्छ ।
संचारकर्मीहरुले पनि सकारात्मक किसिमका समाचारहरु प्रसारण तथा प्रकाशन गर्ने जरुरी देखिन्छ । खासगरेर स्वास्थ्यकर्मी,संक्रमित र आशंका लागेकाको मनोवल उच्च बनाउन लाग्नुपर्छ । त्यसैले अहिले हतोत्साही हुने किसिमका सामग्रीहरु हाललाई स्थगित गर्दा राम्रो हुन्छ ।
सुरक्षाकर्मी मित्रहरुले संक्रमित वा सो मानिसको सम्पर्कमा रहेका अन्य मानिहरुको खोजीको लागि यथासक्य चाडो आफनो फौजका साथ सम्भावित क्षेत्रहरुमा परिचालित हुने योजना बनाउनुपर्छ । अहिले सुरक्षाकर्मीको दायित्व पनि कारोनालाई जित्ने नै हुनुपर्छ ।
नेपालको कानुनले जे भनोस तर कोरोना रोगबाट संक्रमित व्यक्तिहरुले आफनो परिचय प्रष्ट रुपमा खुलाइ दिनुपर्ने दायित्व मेरो हो भन्ने बुझ्नुपर्छ । जस्ले गर्दा मानव जीवन अझ सहज हुनसक्छ । त्यस्तो कदमले संक्रमितको सम्पर्कमा आएका मानिसहरुलाई पनि उपचारको लागि अस्पताल तथा स्वास्थ्यकर्मी कहाँ पुग्न सजिलो हुन्थ्यो होला जसले गर्दा थप संक्रमण हुनबाट आम मानिसहरुलाई जोगाउथ्यो ।
अहिलकोे बेला आमसमुदायले घरमा सुरक्षित तरिकाले बसिदिनुपर्छ । शारीरिकरुमा तन्दुरुस्त मानिसले वालवालिका तथा बृद्धबृद्धाहरुको स्याहारमा ख्याल गरिदिने र घरमै बस्ने हो भने कोरोनालाई वाईवाई गर्न सकिन्थ्यो होला ।
नागरिक समाजका संघ संस्थाहरु तथा राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय संघ संस्थाहरुले पनि आफनो भूमिका खेल्नु पर्ने देखिन्छ, विपत व्यवस्थापन कोष मार्फत स्थानीय तथा प्रदेश सरकार, संघिय सरकारलाई सहयोग गरेमा कोरोनालाई समय अगावै नियन्त्रणमा लिन झन सजिलो हुनेछ ।
उद्योगी तथा व्यवसायीहरुले लकडाउनको समयमा घर घरमा सेवा प्रवाहमा सहयोग गरेको खण्डमा सायदै नेपालीहरुले आजिवन उनीहरुको गुण सम्झन्थे होलान । यस्तो विषम परिस्थितिमा कालोबजारी गर्नेलाई व्यवसायीहरुले नै दण्डित गर्ने प्रणालीको विकास गरिनुपर्छ । जस्ले गर्दा कालोबजारी आउदा दिनहरमा कम हुन्थ्यो त्यसले व्यवसायीमाथिको विश्वास अझ चुलिन्थ्यो होला ।
भारतबाट आईरहेको दाजुभाइहरुलाई सीमामा दुख पाइरहेको अवस्थामा उहाँहरुको स्वास्थ्य, परीक्षण, औषधि उपचारको व्यव्स्थाको लागि सीमानाकामा नै स्वास्थ्यकर्मी परिचालन गर्ने तथा सुरक्षाको लागि नेपाल आर्मी देशभर्रे र नेपाल प्रहरी तथा सशस्त्र प्रहरीलाई गाउँगाउँ टोलटोलमा परिचालन गरेर जनतालाई सचेत बनाउने र जनतालाई घर भन्दा वाहिर ननिस्कन सहयोग पुग्ने काम गर्नु जरुरी हो कि ? साथै, सुरक्षा सर्तकता लगायत सम्भाव्ये अपराधलाई पनि यसले न्यूनिकरण गर्नमा सहयोग गर्दछ ।
सबै प्रदेशहरुमा कोरोना चेकजाचको व्यवस्था अनिवार्य रुपमा गरिनुपर्छ । सम्पूर्ण डाक्टर तथा स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई सिप्टमा काममा लगाउनु पर्ने तथा उनीहरुको खाना तथा आरामदायी बसाईको लागि स्तरीय होटलहरुमा राख्ने व्यवस्था गरिनुपर्छ ।
निजी अस्पतालहरुमा पनि कोरोना संक्रमितहरुको उपचार अनिर्वाय रुपमा गरिनुपर्छ उनीहरु संसारको यति ठूलो विपत्तिमा हेरेर बस्नु पनि हुन्न । संक्रमितहरुको संख्या बढ्दै जादा सरकारी अस्पतालहरुले थेग्न सक्दैन त्यसैले पनि निजी अस्पतालहरु २४ घण्टा नै सेवाको लागि तयार रहने गरेर सरकारले कडा निर्देशन दिन सक्नुपर्छ ।
घरघरमा बसेर सरकारलाई सबै आमसमुदायले सहयोग गरौ, कोरोना बिरुद्ध लड्न सम्भव छ, यदी हामीले सरकारले भनेका नियमहरु पालना गरेको खण्डमा यस महामारी बिरुद्ध हाम्रो जीत निश्चित नै छ, सबै जात, जाति भाषा, भाषी हामी नेपालीहरुले भुगोल,क्षेत्र, के सहर, के ग्रामीणबस्ती, के पूर्व के पश्चिम, के हिमाल, के पहाड, के तराइ नभनी पक्ष, बिपक्ष, तेरो मेरो नभनी, आआफनो कर्तब्य आआफनो ठाउबाट निभाऔं । घरमा नै बसौ, घरबाट बाहिर ननिस्कौ यस सुत्रलाई मात्रै पनि हामीले अनुसरण गरेर व्यबहारमा उर्तान सक्यौ भने हामी नेपालीहरुको इतिहास फेरि कायम हुनेछ । नेपाल कहिल्यै कसैसंग कुनैबेला पनि जस्तो सुकै परिस्थितिमा पनि पराजित नभएको इतिहासलाई ख्याल गरौ । यो कपालको टुप्पो भन्दा १० गुणा सानो कोरोना नामको भाईरससंग त झन पराजित हुने कुरै छैन होइन त ?
अन्तिममा नेपाल आमा कोरोनासंग लड्ने शक्ति प्रदान गरुन हामी सबै नेपालीहरु विश्व मानवजातीको जय होस् ।