कम्पनी टाट पल्टँदा साउदीमा ३ हजार नेपाली अलपत्र
काठमाडौँ । साउदी अरबस्थित तीन कम्पनी टाट पल्टँदा झन्डै १५ हजार नेपालीको रोजगारी गुमेको छ । कम्तीमा तीन हजार नेपाली स्वदेश फर्कन नपाएर अलपत्र छन् । उनीहरूको समस्या दिन प्रतिदिन चुलिँदै छ ।
साउदीको अजमिल कन्स्ट्रक्टिङ कम्पनी, अजमिलको भगेनी कम्पनी अर्कद, जे एन्ड पी र साउदी मार्बल एन्ड ग्रिनाइटेडमा कार्यरत नेपाली कामदारको रोजगारी गुमेको हो । अजमिलमा मात्रै १० हजार नेपालीको रोजगारी गुमेको छ । अर्कदमा तीन हजार, जे एन्ड पी र साउदी मार्बलमा कम्तीमा २ हजार नेपालीले रोजगार गुमाउनुपरेको छ ।
‘अजमिलले एक वर्षमा झन्डै ७ हजार नेपालीलाई फि पठाइसकेको छ,’ साउदीको दमामस्थित नेपाली दूतावासका प्रतिनिधि हरि घिमिरले कान्तिपुरलाई फोनमा भने । अजमिलले कामविहीन भएर लामो समयदेखि बसिरहेका ३ हजारलाई स्वदेश पठाएको छैन ।
भिसा नहुनेलाई पठाउन कठिन
ती कम्पनीहरूले साउदीको आवासीय अनुमतिपत्र (इकमा) को म्याद नभएका कामदारलाई एक्जिट (ख्रुज) भिसा लगाएर स्वदेश पठाउन सकेका छैनन् । एक्जिट भिसा लगाउन म्याद भएको इकमा कार्ड चाहिन्छ । नेपाली दूतावासका अनुसार इकमा नवीकरण गर्न वा जरिवाना तिर्ने हैसियत कम्पनीसँग नदेखिएको हुँदा कामदारलाई फिर्ता पठाउन नसकिएको हो । एउटा कामदारको इकमा नवीकरण गर्न मात्रै ८ हजार रियाल (झन्डै दुई लाख रुपैयाँ) लाग्छ ।
अर्कद कम्पनीले ११ महिनादेखि कामदारको इकमा नवीकरण गरेको छैन । इकमा नभएका कामदारलाई गैरकानुनी हैसियतमा राखिएको छ । ‘हामी बसेको जुबेलस्थित क्याम्पमा मात्रै २ सय जना छौं । सबै साथीभाइको करार अवधि सिद्धिएको छ । हामीलाई काम पनि दिन नसकेर कोठामा सुताएर राखेको छ,’ खजुरा, नेपालगन्जका चन्द्रप्रकाश पौडेलले भने, ‘यो कम्पनीका धेरै ठाउँमा क्याम्प छन् । कुन क्याम्पमा कति छन् भन्ने थाहा छैन । पहिला यही कम्पनीमा ५ हजारभन्दा बढी नेपाली थिए । अहिले अधिकांश नेपालीलाई पठाइसकेको छ ।’
उनीहरू आरम्को कम्पनीका लागि ग्यास पाइप लाइनमा काम गर्दै आएका थिए । गएको फेब्रुअरी १२ देखि काम गरेका छैनन् । ‘हामी कम्पनीविरुद्ध कतै गएका छैनौं । उसले आउँदो सातादेखि २०/२५ जनाको दरले नेपाल पठाउने वचन दिएको छ,’ सोही कम्पनीमा कार्यरत बर्दियाका प्रेम परियारले भने, ‘क्याम्पमा सात महिनादेखि सुतेर बस्दै आएका साथीहरू पनि छन् । कम्पनी पर्ख–पर्ख मात्रै भनिरहेको छ ।’
उनीहरूका अनुसार प्रतिब्यक्ति झन्डै चार हजार रियाल (८० हजार रुपैयाँ) लिन बाँकी छ । ‘हामीलाई अर्कदले पैसा दिन नसक्ने भए आरम्को कम्पनीले दिनुपर्छ । किनभने यसमा आरम्को कम्पनी पनि जिम्मेवार छ,’ उनले भने । आरम्को साउदीको सबैभन्दा ठूलो कम्पनी हो । यसले गत वर्ष मात्रै एक सय ११ विलियन पाउन्ड नाफा कमाएको थियो ।
पिउने पानीसमेत अभाव
अजमिलमा कार्यरत कामदारलाई दैनिक पिउने पानी पाउनसमेत कठिनाइ छ । ‘हामी बसेको क्याम्पमा विदेशीसहित झन्डै १० हजारजति छौं होला । नेपाली ८ सयभन्दा बढी छौं । सबैजना कामविहीन छौं । कम्पनीले दिन प्रतिदिन बेवास्ता गर्दै गइरहेको छ । हामीलाई अहिले पिउने पानीको समस्या देखिन थालेको छ । कहिले खानेपानी ल्याइदिन्छ । कहिले ल्याउँदैन,’ खोटाङका हरिप्रसाद बुढाथोकीले भने, ‘स्थिति निकै तनावपूर्ण छ ।’ यो क्याम्प दमामको रियाद रोडको ९१ नम्बर क्षेत्रमा पर्छ । तलब र घर नपठाएपछि केही समय अगाडि यो क्याम्पमा कामदारले विद्रोह गरेका थिए । प्रहरीले फायर खोल्दा ४ जना भारतीय कामदार घाइते भएकाे कान्तिपुरले लेखेको छ ।
‘भीडको नेतृत्व गरेको भन्दै धेरै पक्राउ परेका थिए । त्यसमा १० जना नेपाली पनि परे । अहिले उनीहरू कहाँ छन् भन्ने केही पत्तो छैन,’ उनले भने, ‘भारतीय र पाकिस्तानी तोडफोडमा उत्रिन्छन् । सोझासिधा नेपाली पर्छन् ।’
खोवर र जुवेल क्याम्पमा पनि नेपाली छन् । कम्पनीले खाना खुवाउन छाडेको छ । कामदार आफैंले खानेकुराको बन्दोबस्त मिलाउँदै आएका छन् । ‘क्याम्पभित्र रहेको वकाला (पसल) बाट हामीले उधारोमा खानेकुरा लिँदै आएका थियौं । अहिले वकला आफैं बन्द हुने अवस्थामा छ । अहिलेसम्म खानेकुराको अभाव भएको थिएन । अब यो स्थिति दुई–चार दिनमै देखिनेवाला छ,’ उनले भने, ‘न हामीलाई फिर्ता पठाइदिन्छ । न हामीलाई खाना उपलब्ध गराउँछ । अब त बाँच्नै मुस्किल पर्ने स्थिति देखापर्यो ।’
कामदारको हितमा प्रयासरत छौं : राजदूत
साउदीका लागि नेपाली राजदूत महेन्द्रसिंह राजपुतले कामदारलाई तलब दिएर घर पठाउन प्रयास गरिरहेको बताए । ‘३०/४० हजारलाई रोजगार दिइरहेका कम्पनी एकैरातमा सडकमा आए,’ उनले भने, ‘त्यति ठूलो समस्यासँग हामीले एकैपटक सामना गर्नुपर्यो ।’
