‘बुवाको काजक्रिया गर्न पनि आउन पाइएन’

धनगढी । दुब्लोपातलो शरीर । झुत्रो कपाल । चाउरिएको अनुहार । उनी उमेरले भरखर ४० वर्ष मात्रै टेक्न लागेकी छिन्, तर लाग्छ उनले ५० वर्ष नाघिसकिन् । ‘बुबाको निधनमा दुवै छोरा घर पनि आउन पाएनन्, काजक्रिया समेत गर्न पाएनन्’ कैलालीको चौमाला–८, बनबेहडाकी ईश्वरा बडैलाको भावहीन अनुहारमा असीम पीडाहरू देखापरे । अवरुद्ध गलाबाट मुस्किलले आवाज निस्कियो– श्रीमान् बितेको आठ महिना बित्न लागिसक्यो, तर अझैं पनि दुवै छोरा घर फर्किन पाएका छैनन् ।
ईश्वराका श्रीमान् भोजराजको गत जेठ ११ गते भारतको पुनामा मृत्यु भएको थियो । केही दिनपछि उनको शव आइपुग्यो, तर काजक्रिया गर्नका लागि दुवै छोरा घर आउन पाएनन् । ईश्वराको जेठो छोरा दीपक मलेसियामा र कान्छो छोरा सिद्ध युएईमा रोजगारी गर्छन् । दुवै छोरा आउन नपाएपछि भोजराजका भाइ खन्टेले काजक्रिया गरे ।
पतिको असामयिक निधनको पीडामाथि छोराहरूले बुबाको काजक्रिया पनि गर्न नपाएपछि पागल झैँ बनिन् । उनको निद्रा, भोकप्यास हरायो । जतिबेला पनि अपार पीडाबाट छटपटाउने ईश्वरा शारीरिक र मानसिक रूपमा निकै कमजोर बनिन् ।
उनका २३ वर्षे जेठा छोरा दीपक २०७१ साल मङ्सिरमा रोजगारीका लागि मलेसिया गएका थिए । २१ वर्षे कान्छा छोरा सिद्ध २०७२ वैशाखमा युएई गए । नेपालबाट वैदेशिक रोजगारमा गएका दीपक त्यहाँ पुगेपछि अर्कै कम्पनीमा पुगे । ईश्वराका अनुसार दीपक अर्को कम्पनीमा गैरकानुनी रूपमा काम गरिरहेका छन् । तर, सो कम्पनीमा पनि खासै कमाई छैन । उनी भन्छिन्– रुपैयाँ पठाउन छोडेको पनि महिनौ भइसक्यो ।
अर्कोतिर, सिद्ध टुरिष्ट भिसामा युएई गएका थिए । उनलाई युएई पठाउने छिमेकी हिम साउँदले एक लाख ३० हजार रुपैयाँ लिएको ईश्वराले बताइन् । तर, सिद्धले हवाईजहाजको टिकटका लागि आफैले खर्च गर्नुपर्‍यो । सिद्धलाई पठाउँदा ओभरटाइमसहित १२ घण्टासम्म एउटा सुपरमार्केटमा काम गर्ने भनिएको थियो । तर, त्यहाँ पुगपछि उनले एउटा मार्बल कम्पनीमा काम गर्नु पर्‍यो ।
एकातिर श्रीमानको निधन, अर्कोतिर आठ महिनादेखि छोराहरू घर आउन पाएका छैनन्, त्यसैमा दुवै छोरा विदेशमा कष्ट बेहोरिरहेका खबरले थला परेकी ईश्वरालाई हाल सुरक्षित आप्रवासन सूचना तथा परामर्श केन्द्रले मनोसामाजिक परामर्श गरिरहेको छ । परामर्श केन्द्रमा नियमित रूपमा सहभागी बन्दै गएपछि हाल उनको तनाव केही कम भएको छ । ‘घरमा आउने मान्छेलाई समेत चिन्दैनथे । कोही मान्छे घर आए पनि झिंजो लाग्थ्यो’ ईश्वराले भनिन्– ‘अचेल बल्ल मान्छे चिन्न थालेको छु ।’
समूहमा गरिने मनोसामाजिक परामर्श कक्षामा सहभागी हुँदा ईश्वराले आफ्नो मनको कुरा दुई महिनासम्म परामर्शकर्तासंग भन्न सकेकी थिइनन् । ‘दुई महिनापछि बल्ल उनले आफ्नो कुरा खोलिन्’ परामर्शकर्ता धनराज विकले भने– ‘उनले बिस्तारै मनको कुरा भन्न थालिन् र उनको समाधान उनकै परिवारको कथाबाट निस्कियो ।’
ईश्वराका श्रीमान् १२ वर्षको हुँदा उनका बुबा बितेका थिए । ‘उहाँ १२ वर्षको हुनुहुन्थ्यो । ससुरा (भोजराजका बुबा) विदेश कमाउन बम्बै (मुम्बई) जानुभएको थियो । त्यहाँ एक जना सेठको घरमा खाना पकाउने काम गर्नुहुन्थ्यो । त्यही दुर्घटनामा बित्नु भयो । सासुले तीन भाइ छोरालाई एक्लै हुर्काउनुभयो’ ईश्वराले भनिन्– ‘सासुको यही कुरा सम्झेर मलाई अलिकति हिम्मत पलाएको छ । सासुका १२ वर्षभन्दा कम उमेरका छोरा, मेरा त ठुला भइसकेका छोरा छन् । विदेश कमाउन गएका छन् ।’
निरन्तरको मनोसामाजिक परामर्शबाट ईश्वराको मानसिक बिरामी ठिक भएको छ । तर, छोराहरूको पिरले उनी निकै दु:खी छिन् । सिद्धलाई युएई पठाउने एजेन्टले होटलमा काम मिलाएको ईश्वराले बताइन् । त्यस्तै, वर्किङ भिसा पनि पाएका छन्, तर उनको नेपालमा श्रम स्वीकृति भएको छैन । दीपक मलेसियामा गैरकानुनी आप्रवासीका रूपमा बसिरहेका छन् ।
ईश्वराकी छोरी सविता कक्षा ९ मा पढ्छिन् । सरकारी विद्यालयमा भए पनि वार्षिक १० हजार रुपैयाँ पढाई शुल्क र महिनाको दुई हजार दुई सय ट्युसन शुल्क बेहोर्नु परिरहेको छ । ‘बल्ल कान्छो छोराले राम्रो काम पाएको छ, तर जेठोको अवस्था उस्तै छ’ ईश्वराले भनिन्– ‘चार लाख रुपैयाँ ऋण छ । कान्छाको कमाइले मात्रै कसरी घर चलाउ, कसरी छोरी पढाउँ, कसरी ऋण तिरु ?’ उनले भनिन्– ‘यही चिन्ताले मन पोलिरहन्छ ।’