जर्मनीमा कोरोना भाइरसको संक्रमण र नेपालीहरुको अवस्था

संसारभर कोरोनाको संक्रमण फैलिएको अवस्था छ । चीनको वुहानबाट सन् २०१९ को अत्त्यतिरबाट सुरु भएको यो महामारी अहिले युरोप र अमेरिकामा आतंक मच्चाउँदैछ । हालको तथ्याङ्क अनुसार सबैभन्दा बढि अमेरिकामा र त्यसपछि स्पने, इटाली हुँदै चौथो नम्बरमा बढि संक्रमित हुने देशहरुको सूचीमा जर्मनी रहेको छ । समाचारमा प्राय आइरहने मृत्युको तथ्याङ्कले नेपालमा घरमा रहेका आमाबालाई सायद सताइ रहन्छ होला । त्यसैले पनि निरन्तर समपर्कको प्रयासमा हुन्छन् । मेरो आमाले त कोरोना संक्रमणको क्रम अलि बढेपछि सके दिनमा एक पटक फोन गर्ने नभए मेसेन्जरमा जवाफ फर्काउने नियमन नै लगाउनु भएको थियो । त्यसैले केहि दिन सामाजिक सञ्जालबाट विराम लिन अघि पनि घरमा खबर गरेर विराम लिनुपर्ने अवस्था आएको छ । तथ्याङ्कहरुमा अलि भयावह देखिए पनि जर्मनीको वास्तविक स्थिति कस्तो छ भनेर जान्नलाई संक्रमितको संख्या, मृतकको संख्या र निकोभएकाहरुको संख्याले मात्रै पुग्दैन होला भनेर केही शब्दहरु खर्चने जमर्को गर्दैछु ।
जनवरी २७ वा माघ १३ अर्थात नेपालमा कोरोना संक्रमण देखिएको ठिक ४ दिनपछि जर्मनीको बायर्नमा पहिलो संक्रमित भेटिएको हो । पहिलो संक्रमणका शिकार भएका व्यक्ति व्यापारिक भेटघाटका क्रममा वुहानी संक्रमित महिलाको सम्पर्कमा आएका थिए । सामान्य जरो र खोकी निको भएपछि फेरि कार्यालय जान सुरु गरेका उनीबाट पछि अन्यमा पनि संक्रमण सरेको थियो । तर सुरुवाती अवस्थामा संक्रमण विकराल थिएन ।
पहिलो संक्रमण देखिएको एक महिनासम्म कुल २६ जनालाई मात्र कोरोना भाइरस सरेको थियो भने १४ जना निको भइसकेका थिए । मृत्यु हुनेको संख्या शुन्य थियो । यिनै तथ्याङ्कले पनि जर्मनबासीहरु खुशी थिए । स्वास्थ्य संघ संस्था पनि संक्रमण नियन्त्रणमा रहेको महशुस गरिरहेका थिए । सबैलाई स्वास्थ्य विमा अनिवार्य भएकाले पनि केहि गरेर संक्रमण फैलियो भने पनि देशले धान्न सक्ने अनुमान धेरैले लगाएका थिए । घरबाट आउने फोनहरुमा धेरै यहि कुरा हुन्थ्यो । ‘यहाँ सबै राम्रै छ । हामीलाई केही हुँदैन ।’
तर त्यसपछिका दिनहरुमा संक्रमणको गति अलि तीब्र हुँदै गयो । पहिलो संक्रमण देखिएको पहिलो महिनामा २६ जना मात्रै संक्रमित भएका भएपनि दोस्रो महिना (मार्च २७) सम्म आउँदा संक्रमितको संख्या ४९ हजार पुगेको थियो भने ३२३ जनाको मृत्यु भइसकेको थियो । कुल संक्रमित मध्ये ६९३२ जनालाई भने निको भइसकेको थियो । यतिबेलासम्म जर्मनीकी चान्सलरलाई कोरोना संक्रमणको आशंकाका कारण एकान्तबासमा पठाइ सकिएको थियो । उनलाई निमोनिया विरुद्धको खोप दिन आएका डाक्टरले संक्रमण देखिएपछि उनलाई थप संक्रमण नहोस् भन्नका लागि एकान्तबास पठाइएको हो । साथसाथै मार्च २२ गतेदेखि देशव्यापी रुपमा आवश्यक किनमेल गर्न, कामकाजमा जान वा परिवारका निकट सदस्य वा बढिमा दुई जनाबाहेको समूहमा हिँडडुल गर्न प्रतिवन्ध लागि सकेको थियो । हुन त यो प्रतिवन्ध भन्दा अघि नै जर्मनीका बढि प्रभावित राज्यहरुले स्थानीय तहमा हिँडडुलमा कडाई लगायतका व्यवस्थाहरु गरिसकेका थिए । यी सब कडाइका बाबजुद पनि संक्रमितको संख्या बढोत्तरी हुन रोकिएन । यो लेख लेख्दासम्म अर्थात अप्रिल ५ तारेखसम्ममा जर्मनीमा संक्रमितको कुल संख्या ९६ हजार नाघेको छ भने मृत्यु हुनेको सख्या एक हजार ४४७ पुगेको छ । निको हुनेको संख्या पनि निकै बढेर २६ हजार ४०० पुगिसकेको छ । तर अझै पनि ७० हजार संक्रमितहरु उपचारमै छन् ।
जर्मन सरकारले संक्रमण बढ्ने आशङ्का गरेदेखि नै विभिन्न राहतका कार्यक्रमहरु ल्याइसकेको छ । राहत वितरण पनि सुरु भइसकेको छ । अर्थतन्त्रमा नकारात्मक असर नपरोस र उपभोक्ता निराश नहुन भन्नका लागि यस किसिमका राहतका कार्यक्रमहरु ल्याइएका हुन् । यहाँ दोस्रो विश्वयुद्धपछिको सबै भन्दा ठूलो चुनौतीका रुपमा कोरोना संक्रमणलाई हेरिएको छ । त्यति हुँदा हुँदै पनि संक्रमण नियन्त्रणमा आउने कुनै संकेत देखिँदैन । सम्पर्कबाट सर्ने रोगभएकाले संपर्क विक्षेदका प्रयास असफल हुनु नै यसको अनियन्त्रित वृद्धिको कारण हुनसक्छ । त्यसको प्रमाणका रुपमा सरकारले लगाएको बन्देजको वेवास्ता गर्दे बेला बेला भएका कोरोना पाटी, वर्थडे पार्टी र शिशा बारहरुमा भएको भेटघाट, लगायतका घटनालाई लिन सकिन्छ । घाम लागेको देख्ने बित्तिकै खुला स्थानमा भीड हुने यहाँको चलनलाई कोरोना संक्रमणले न त सुरुवाती दिनमा रोक्न सक्यो न त अहिले नै त्यो पूर्णरुपमा रोकिएको छ । तर जतिले सरकारको नियम मानेर घरमा बसेका छन्, तिनकै कारण भएपनि अझ विकाराल स्थिति आउनबाट बचाएको छ । आठ दिनमा संक्रमितको संख्या दोब्बर भइरहेको हालको परिप्रेक्षमा यो अवधीलाई १४ दिनसम्म पु¥याउने लक्ष्य छ । त्यसपछि स्थिति सहज हुने अनमान गरिएको छ ।
जर्मनीको चुनौती कोरोना मात्रै नभएर यसले निम्त्याउने आर्थिक संकट पनि हो । उत्पादनमा आधारित अर्थ व्यवस्थाभएको जर्मनीमा संक्रमणका कारण कतिपय उद्योगधन्दाहरु बन्दको अवस्थामा छन् । बजारमा ट्वाइलेट पेपर र स्यानिटाइजर बाहेक अन्यको खासैको माग त्यस्तो बढेको छैन । यो बन्दाबन्दीमा चाडपर्व पनि नमनाइने भएकाले चकलेट जन्य उत्पादनको माग पनि ह्वात्तै घटेको छ । फुटबल खेल र अन्य विभिन्न कार्यक्रमहरु पनि स्थगित भइसकेका छन् । कार कम्पनीहरु पहिलेदेखि नै समस्यामा थिए । यसले झन समस्या थप गरेको छ । अप्रिल ३ सम्म दक्षिण–पश्चिमी राज्य तथा मर्सेडेज र पोर्से जस्ता कार उत्पादक कम्पनीको मुख्य कार्यालय भएको वाडेन वुटेम्बर्गमा मात्रै दुई लाख २५ हजार बढिले तत्काल राहतका लागि आवेदन भरेका छन् । विश्वविद्यालयको सेमेस्टरहरु र विद्यालयका कक्षाहरु अनलाइन हुने भएका छन् । मिल्ने जति घरमै बसेर काम गरि रहेका छन् । नमिल्ने तर नभइ नहुने हुलाक, अस्पताल, सार्वजनिक सवारी साधन चालक लगायतका लागि सकेसम्म सुरक्षाका उपायहरु अपनाएर कामका लागि सहज वातावरण बनाइएको छ । सुरुवाती अवस्थामा कोरोना उपचारमा संलग्न स्वास्थ्यकर्मी बाहेक कसैले पनि मास्कहरु प्रयोग गरेका थिएनन् भने अहिले चाहिँ स्वास्थ्यकर्मी बाहेकलाई पनि मास्कसम्म प्रयोग गर्न दिइएको छ । तर सामान्यतया बजारमा हिँडडुल गर्नेहरुले मास्क लगाएको बिरलै देख्न पाइन्छ । बरु दुरी कायम गर्नका लागि पसलहरुमा ठाउँठाउँमा सूचना टाँसिएका छन् भने निजी सुरक्षाकर्मीहरु पनि खटिएका छन् । यो सबै पुरै बन्दाबन्दीको अवस्थामा अर्थतन्त्रमा पर्न जाने असर र मानिसको स्वतन्त्रता कुण्ठित हुने अवस्था आउन नदिन चालिएका कदम हुन् ।
कोरोना संक्रमण फैलिनुपूर्व २८ हजार सघन उपचारको व्यवस्था सहितको शैय्या भएको जर्मनीमा हाल ४० हजरा सघन उपचारको व्यवस्था सहितको शैय्याको व्यवस्था छ । अर्थात संक्रमण फैलिन सुरु भइसकेपछि नै पनि १२ हजार शैय्या थपिएका छन् । थप कठिन परिस्थितीको अनुमान गरेर अस्थाई शैय्या र स्वासप्रस्वास सहायक यन्त्रहरुको उत्पादनको काम भइरहेको छ । क्योर भ्याक कम्पनीले उपचारको उपाय पनि खोजीरहेको छ । बोश कम्पनीले नयाँ द्रुत परीक्षण उपकरण पनि बजारमा ल्याएको छ । मर्सिडिजकार उत्पादक डाइमलरले स्वास्थोपचारमा सघाउ पु¥याउने सामाग्री उत्पादनमा सरकारलाई सहयोग गर्नेदेखि आफूसँग भएको भवनहरुमा विरामी राख्ने व्यवस्था समेत मिलाउन लागेको छ । यतिसम्म कि व्यक्तिहरुले आफूले पहिले किनेर सञ्चय गरिराखेका मास्कहरु वृद्धाश्रम र अस्पतालहरुमा सहयोग स्वरुप उपलव्ध गराइ रहेका छन् । हालसम्म २००० बढि स्वास्थ्यकर्मीमा संक्रमण देखिएको समाचार आए पनि स्वास्थ्यकर्मीको मृत्यु भएको भन्ने खबर छैन । वृद्धाश्रमहरुमा संक्रमण देखिने र ज्यान जाने क्रम भने सुरु भएपछि विभिन्न क्षेत्रका वृद्धाश्रमका कर्मचारी र विरामीहरुको स्वास्थ्यजाँच थालिएको छ ।
स्टाटिस्टा वेवसाइटका अनुसार सन् २०१८ सम्ममा जर्मनीमा कुल सात हजार ४८५ जना नेपालीहरु बसोबास गर्छन् । यहाँ बस्ने नेपालीको हकमा एकै परिवारका चार जनामा कोरोनाको संक्रमण देखिएको थियो । ती संक्रमितहरु पनि स्वास्थ्यलाभ गरिरहेको अवस्था छ । अर्का एकजनामा पनि कोरोनाको संक्रमणको आशंका गरिएपनि पुष्टि भइसकेको भने छैन । व्यक्तिसम्बद्ध तथ्याङ्कहरु प्रकाशन गर्न नपाइने देशको नियम भएका कारण पनि कुल विरामी संख्या र उमेर समूह अनुसारको संख्या भन्दा बढि तथ्याङ्कहरु उपलव्ध छैनन् । त्यसैले पनि कोरोना संक्रमितहरुमा कति कुन देशका हुन भन्ने जस्ता सूचनाहरु बाहिर आएको छैनन् । जति थाहा पाइएको छ त्यो नेपालीहरुले आपसमा सम्पर्क गरेर साँटासाँट गरेको आधारमा थाहा पाइएको छ । त्यसमा पनि मिडियामा ल्याउने कुरामा सबैको विभाजित मत छ । विद्यार्थीहरुको बाहुल्य रहेको जर्मनीमा उनीहरुलाई अबका दिनमा विस्तारै खर्चको जोहो गर्न गाह्रो हुँदै जाने देखिन्छ । हुन त तीन महिनासम्म घरभाडा नबुझाउँदा पनि निकाल्न नपाइने भन्ने नियम छ । तरपनि खान र विमा रकम तिर्न पनि खर्च त चाहिन्छ नै ! तीन महिना पछि पनि भाडा त तिर्नु पर्छ नै !
सँधै जर्मनीका कुराहरु देखेर वा भोगेर स्वदेशका लागि सुझावहरु दिन मन हुन्थ्यो । यसपाली त्यस्तो केही छैन । जे होस् यहाँ जुन सुरुवाती दिनहरुमा कोरोना भाइरसलाई हल्का रुपमा लिइने गरेको थियो त्यसको परिणाम सबैले देखिसकेका छन् । दैनिक ७० हजार व्यक्तिहरुको जाँच गरेर तिनलाई अलग्याउँदा समेत संक्रमण नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन । दैनिक १० जना जाँच्न सक्ने क्षमता भएको देशमा यहाँका प्रयासहरुका बारेमा भनेर पनि खासै केही हुनेवाला छैन । पहिलो चरणको संक्रमणपछि अष्ट्रिया र इटालीका हिउँचिप्लेटी खेल्ने ठाउँहरुबाट फर्केकाहरुले बोकेर ल्याएको कोरोनाका कारण पनि संक्रमण अनियन्त्रित बनेको थियो । त्यसमाथि पुरै बन्दाबन्दीको अवस्था पनि नभएकाले संक्रमण थप बढ्यो । कोरोनाको धेरथोर अनुभव त नेपालमै पनि भइसकेको छ । लक्षण नदेखिएकालाई पनि कोरोना देखिएको छ । हो त्यहि लक्षण नदेखिँदासम्म सम्पर्कमा आएका व्यक्तिमा कोरोना सर्दा यहाँको स्थिति अझै अप्ठेरो बनेको हो ।
अलि सकारात्मक पक्ष भनेको यहाँका स्थानीय सरकारहरु अलि बढि सक्रिय देखिए । अलि बढि स्वायत्त पनि देखिए । नेपालमा पनि यहाँको जस्तै संघियता भएको भएपनि स्थानीय तहको सक्रियता देखिएन । यहाँको जस्तो प्रदेश प्रमुखले दिनदिनै प्रदेशको समाचारहरु जानकारी गराएको देखिएन । विद्यालय बन्दका सूचनाहरु पनि एकाएक आएनन् । १७ गतेदेखि बन्द गर्ने भनियो र १६ गते विद्यार्थीहरुका लागि गृहकार्य दिने र घरै बसी पढ्ने योजना बनाउने समय दिइयो । काम गर्ने आमाबाबुको लागि पनि बच्चाहरुलाई हेर्ने व्यवस्था मिलाउने समय दिइयो । थोरै थियो र पनि समय थियो । त्यस्तै रोजगारदाताहरुलाई पनि नयाँ परिस्थितीमा कर्मचारीलाई सहज बनाउन आग्रहहरु गरियो । अस्पताल जस्तो अत्यावश्यक सेवामा रहेकाहरुलाई सरकारले नै बालबालिका हेरिदिने व्यवस्था मिलाउने भनियो । सार्वजनिक सवारी साधनमा सवारी चालकसम्म पुग्ने बाटाहरु बन्द गरिए । चालकको सुरक्षाका लागि बसहरुमा चालकसँग टिकट काट्ने व्यवस्था बन्द गरियो । एटिएम वा मोबाइलमा मात्रै टिकट लिन सकिने भयो । सबै सहज नभएपनि सकेसम्म सहज बनाउने प्रयास भने गरियो ।
सामान्य भन्दा केही असहज भए पनि अझै पनि जनजीवन पुरा लकडाउनमा छैन । कसरतका लागि र हिँडडुलका लागि बाहिर जान पाइन्छ । त्यहि हो दुई जाना भन्दा बढि हुल बाँध्न पाइन्न । बाँधेको भेटिएमा २५ हजार युरोसम्म जरिवाना गरिन्छ भने जेल सजाय हुने व्यवस्थासम्म छ । र पनि उल्लंघनका घटनाहरु रोकिएका छैनन् । प्रहरीले लट्ठी भाँच्ने गरेर कुटेका दृश्य देखिएका छैनन् । लास बोक्नु भन्दा लौरो बोक्नु ठिक भन्ने तर्कहरु सुनिएका छैनन् । बरु मानिसको स्वतन्त्रतापूर्वक हिँडडुल गर्न पाउने अधिकारलाई कसरी कम भन्दा कम खुम्च्याउन सकिन्छ भन्ने उपायहरु अपनाउने प्रयासहरु गरिँदैछन् ।
‘८४ हजार बढि संक्रमितको माझ रहेर पनि छ जना संक्रमित रहेकै ठाउँको पीर लाग्छ’ एकजना अग्रजले केही दिन अघि सामाजिक सञ्जालमा लेखेका थिए । हो यहाँका नेपालीलाई त्यहि छ । विकसित देश भएकाले केही गरि हाल्लान् कि भन्ने छ । तर नेपालमा केही गरेर यस्तै संक्रमण फैलियो भने के होला ! सचेत रहौँ । सावधानी अपनाऔँ । संक्रमण फैलन नदिऔँ । सबै भन्दा खतरामा परिवारका वृद्ध सदस्यहरु छन् । उनीहरुलाई बाहिरको सम्पर्कबाट जोगाऔँ । स्वास्थ्यवद्र्धक खानामा ध्यान दिऔँ र कोठैमा बसी योग र प्राणायामहरु गरेर स्वस्थ बनौँ । अरुका लागि संक्रमितको संख्या संख्या मात्रै भएपनि हाम्रा नजिकका कोही संक्रमित भइहाले भने त्यो संख्या मात्रै रहने छैन । ती हाम्रा आफन्त हुनेछन् ।