लकडाउनका कारण किसानले गहुँ बिक्री गर्न पाएनन्

कैलारी गाउँपालिका- ५ का स्थानीय खुशीराम चौधरीले २० क्विन्टल गहुँ घरभित्रै थन्काएका छन्। लकडाउनका कारण गाउँमै व्यापारीलाई बिक्री गर्दा सस्तोमा बिक्री गर्नुपर्ने भएपछि उनले गहुँ बिक्री गरेका छैनन्। उनले भने‚ लकडाउनका कारण गहुँ घरभित्रै राखेको छु।  

खुसीरामका अनुसार सरकारले गहुँको न्युनतम मूल्य प्रतिक्विन्टल ३ हजार १५ रुपैयाँ कायम गरेको छ। तर, व्यापारीहरू दुई हजार सातदेखि दुई हजार आठ सय रुपैयाँका दरले मात्रै गहुँ खरिद गरिरहेका छन्। 

कैलारी गाउँपालिका- ५ का विरकुमार चौधरी पनि अहिले गहुँ बिक्री गर्ने सोचमा छैनन्। उनले भने‚ ‘स्थानीय व्यापारीलाई बेच्यौं भने तोकिएको मूल्य पाइँदैन। यसले हामीलाई थप घाटा हुन्छ। नबेचौं अन्य आवश्यक सामान खरिद गर्न रुपैयाँ छैन।’ 

कैलालीमा अहिले गहुँ भित्र्याएसँगै धान खेतीको तयारीमा किसानहरू जुट्छन्। उनले भने‚ ‘खाद्य तथा धान खेतीका लागि बिऊ, डिजेल खरिद गर्न गहुँबाटै रकमको जोहो गरिन्छ।’ उनले गहुँ बिक्री गर्न नपाउँदा धानको बिऊ लिन नपाएको गुनासो गरे।

खुशीराम र विरकुमारजस्तै अधिकांश किसानहरूले गहुँ बिक्री गर्न नपाएको गुनासो गरे। किसानहरूका अनुसार स्थानीय व्यापारीलाई बिक्री गर्दा तोकिएको मूल्य नपाउने र शहरतिर बिक्री गर्नका लागि ढुवानी गर्न नपाइने समस्या छ।
किसानहरूले अहिले गहुँ घरभित्रै राखेपछि केही व्यापारीहरू घरमै खरिद गर्न जान लागेका छन्। 

कैलालीको बर्दगोरियाका हरिप्रसाद भण्डारी बिहानै गहुँको खोजीमा निस्कन थालेको हप्ता दिन भयो। आफ्नो खेती नभएपछि उनी गहुँ खरिद गर्न हातमा पैसा लिएर निस्कने र खाली हात फर्कने गरेको बताए।

घोडाघोडी नगरपालिकाका एक सामान्य व्यापारी समेत रहेका वीर बहादुर खत्री पनि गाउँ-गाउँ पुग्दा समेत गहुँ खरिद गर्न नपाएको गुनासो पोख्छन्। ‘पैसा नभएको बेला सस्तोमा खरिद होला र छाक टारुँला भनेको कहीँ कतै मिलेन,’ उनले भने। 

स्थानीय तथा व्यापारीहरू गहुँ खोज्दै किसानको घरसम्म पुगेपनि रित्तै फर्कनुपरेको छ। उनीहरूजस्तै धेरै भूमिहीनहरूले हाल गहुँ खरिद गर्न पाएका छैनन्। लकडाउनका कारण कतिपय किसानहरूले चाहेर पनि गहुँ बिक्री गर्न पाएका छैनन् भने कतिपयले दर रेट बढ्ने भन्दै घरमा आउने भूमिहीनहरूलाई समेत बिक्री गर्न मानिरहेका छैनन्। 

बन्दाबन्दीले खाद्यान्न संकट हुन सक्ने र गहुँको रेट बढ्न सक्ने भन्दै हाल गहुँ बिक्री नगरेको एक किसानले बताए।  

बन्दाबन्दीले किसानहरू गहुँ बिक्री गर्न नआएको गल्ला व्यापारी डिलबहादुर सापकोटाले बताए। ‘सरकारले निर्धारण गरेको मूल्यमा खरिद गर्ने वा नगर्ने पछिको कुरा हो‚’ उनले भने‚ ‘गहुको दर रेट सोध्न समेत कोही आएका छैनन्।’ 

सुदूरपश्चिम प्रदेश भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय मातहात रहेको कृषि निर्देशनालयसँग यस वर्ष प्रदेशभरी के कति गहुँ उत्पादन भयो भन्ने तथ्यांक संकलन गर्न नसकेको जनाइएको छ। निर्देशक यज्ञराज जोशीले भने‚ ‘लकडाउका कारण फिल्डमा कर्मचारीहरू जान पाएनन्‚ जसका कारण कति उत्पादन भयो भन्ने तथ्यांक छैन।’ उनले गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष पनि प्रदेशमा गहुँ उत्पादनमा भने ह्रास नआएको बताए।

उनले सरकारले गत वर्षको तुलनामा गहुँको मूल्य पनि उचित तोकेको बताए। उनले भने‚ ‘अहिले सकभर किसानबाट गहुँ सरकारले नै खरिद गरेर मौज्दात गर्नुपर्छ।’ उनले सरकारले खरिद नगरे बिक्रीका लागि गल्ला व्यापारीहरूलाई खुलाउनुपर्ने बताए।

कैलाली सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी मोहनराज जोशीले अहिले किसानहरूलाई अन्नबाली घर भित्र्याउनमात्र अनुमति दिइएको बताए। उनले भने‚ ‘ढुवानी गर्न र गल्ला व्यापारसम्म पुर्‍याउनु भनेको व्यापार हो‚ त्यसैले यसको अनुमति दिइएको छैन।’ उनले लकडाउनको अवस्थाका आधारमा मात्र किसानलाई ढुवानीको अनुमति दिइने बताए।