निर्मला हत्याकाण्ड : कतै ‘रहस्यमयी’ घटना त बन्दैन ?

सानो हुँदा मैले नमिता, सुनिता हत्याकाण्डबारे सुनेको थिए । त्यतिबेला मलाई नमिता र सुनिताबारे अलिअलि थाह भयो । पछि पढाईका लागि अछामबाट नेपालगञ्ज झरेपछि पत्रपत्रिका र राजनीतिसँग सम्बन्धित किताबहरू पनि पढ्न थाले । त्यही क्रममा मैले नमिता सुनिता हत्याकाण्डबारे थप तथ्य थाह पाए । त्यतिबेला नमिता, सुनिताका साथै मीराको बारेमा पनि थाह भयो । तर, मलाई धेरै पछिसम्म पनि नमिता, सुनिता र मीरा हत्याकाण्डबारे पूर्ण जानकारी प्राप्त गर्ने इच्छा थियो । मैले त्यो काण्डबारे पूर्ण जानकारी पाउन सकेको थिएन । म नमिता, सुनिता, मीरा हत्याकाण्डबारे सविस्तार बुझ्न चाहन्थे, तर कुनै माध्यम थिएन । पछि जनआस्था साप्ताहिकका सम्पादक किशोर श्रेष्ठ दाइको ‘दरबार काण्डपछि दवाइएको अर्को हत्याकाण्ड’ पुस्तक र सूर्यबहादुर सेनको ‘मेरो कथाहरूको कथा’ नामको पुस्तक पढ्ने मौका पाए । त्यसपछि नै मैले नमिता–सुनिता हत्याकाण्डबारे धेरै कुरा थाहा पाउन सके ।

म जन्मिनुको चार वर्षअघि भएको त्यो घटनाबारे पढेपछि मैले ती चेली र तिनका आफन्तको अवस्थाबारे अनुमान गरे । “दरबार काण्डपछि दबाइएको अर्को हत्याकाण्ड” र “मेरो कथाहरूको कथा” पढ्दै गर्दा हाम्रो देश र यहाँको चलन देखेर मन खिन्न भयो । पञ्चायतीराजमा बलात्कारपछि हत्या गरिएका नमिता, सुनिता र मीराका हत्यारा को थिए ? सबैले अनुमान गरेका थिए, तर अहिलेसम्म पनि त्यो घटनालाई ‘रहस्यमयी’ भनिँदा उनका आफन्तलाई कस्तो अनुभव हुँदो होला ? नमिता, सुनिताका पिता माधव राजभण्डारीले २०३८ असार १८ गते सोमबार जिल्ला प्रहरी कार्यालय, कास्कीमा आफ्ना बेपत्ता छोरीको खोजतलासका लागि गर्ता गरेको जाहेरी दरखास्तमा उल्लेख गरिएका शब्दहरू ‘दरबार काण्डपछि दवाइएको अर्को हत्याकाण्ड’ पुस्तकमा पढ्दै गर्दा आँखा रसाएका थिए । पुस्तकमा उल्लेख भए अनुसार नमिता–सुनिताका पिता माधव राजभण्डारीले जाहेरीमा “…२०३८ सालको जेठ २४ गते शनिबार मध्यान्ह घुमफिर गरेर महेन्द्रपुल पुगेपछि तीनै जना नगरबस चढेको र त्यसपछि सम्पर्कबिहिन भएकाले खोजि गरिपाउँm” भनी उल्लेख गरेका छन् ।
त्यसपछि के भयो र कसरी उनीहरूको हत्या भयो ? त्यो हत्याकाण्ड अहिलेसम्म पनि रहस्यमयी मानिएको छ । ती दुई चेलीका बुबाले जिल्ला प्रहरी कार्यालय, कास्कीमा दिएको जाहेरीमा लेखिएका शब्दहरू सम्झेर अहिले पनि मेरा आँखा रसाउँछन् । घटना भएको वर्षौपछि पनि मैले मेरा रसाएका आँखा चिम्लिदै मनमनै नमिता, सुनिता र मीराप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गरे । कलिलो अवस्थामा चेली गुमाएका राजभण्डारी र पराजुली परिवारप्रति समवेदना व्यक्त गरे । ती दुई किताब पढेर त्यो हत्या घटना मेरो मनमा गढेको छ । अहिले पनि अखबारहरूमा कुनै बलात्कारपछि हत्याको खबर पढ्दा पोखरामा हत्या गरिएका तीन जना चेलीहरू– नमिता सुनिता र मीरालाई सम्झिन्छु । र, त्यो हत्याकाण्डमा संलग्न पापीहरूलाई सरापी रहन्छु ।
म कल्पना गर्छु– त्यतिबेला देशमा लोकतन्त्र भएको भए तिनका आफन्तले न्याय पाउँदा हुन् । अहिले जसरी आम सर्वसाधारण आन्दोलित हुँदा हुन् । तर, पञ्चायतकालमा त्यो सम्भव थिएन । अहिले त्यो हत्याकाण्ड भएको ३७ वर्ष पुग्दैछ, तर त्यो घटनामा संलग्न दोषिहरू अहिले पनि खुला रूपमा हिडिरहेको होलान् । अहिलेसम्म पनि दोषिहरूमाथि कानूनी कारवाही नभएकोमा नमिता, सुनिता र मीराको आत्मा कति दुख्दो होला ? म यस्तै यस्तै कल्पना गरिरहेको छु ।
गत साउन १० गते कञ्चनपुर भीमदत्त नगरपालिका, उल्टाखामकी बालिा निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भएको छ । निर्मलाको बलात्कारपछि हत्याको घटनाले मलाई ती दुई पुस्तकमा उल्लेखित प्रसंगहरू बारम्बार सम्झना भइरहेका छन् ।
ती दुई पुस्तकमा उल्लेख भएअनुसार २०३८ साल जेठ १८ गते काठमाडौं, लाजिम्पाटका दुई सम्पन्न परिवारका सुनिता, नमिता र मीरा पोखरा घुम्न गएका थिए । र, जेठ २३ गते उनीहरू वेपत्ता भए । पुस्तकमा त्यो घटना र घटनाका साक्षी चुडामणि अधिकारीको हत्याकाण्डमा तत्कालीन दरावारियाहरूको हात रहेको संकेत गरिएको छ । त्यो घटना लुकाउन वा दबाउन भएका खेलहरूबारे पुस्तकमा उल्लेख छ । सायद त्यो घटनामा दरबारियाहरूको संलग्नता नभएको भए त्यो हत्याकाण्ड अहिलेसम्म पनि रहस्यमयी हुने थिएन । ती तीन चेलिका आफन्तले न्यायका लागि निकै दौड्धुप गरे, तर न्याय भने पाएनन् । पञ्चायतकालमा घटनाको विरोधमा आम जनताले आन्दोलन गर्न सम्भव थिएन । दरबार हत्याकाण्डपछि ज्ञानेन्द्र राजा बने । त्यसको १० दिनपछि त्यो केस बन्द गर्न प्रहरीलाई दवाव दिइएको थियो रे । किशोर दाइका अनुसार सन् २००३ मा यो केस बन्द गरियो । त्यो हत्याकाण्डको चौतर्फी बिरोध भए पनि तत्कालीन पञ्चायती सरकार नमिता, सुनिता र मीरा हत्याका हत्यारा पत्ता लगाउन भन्दा पनि उनीहरूलाई जोगाउन लाग्यो । अब नमिता, सुनिता, मीराको हत्याकाण्डको फाइल फेरि खोल्न सकिने कुनै कानूनी आधार छ कि ? त्यो हत्याकाण्ड भएको वर्षौपछि फेरि अनुसन्धान गरेर दोषिलाई कानूनी कारवाहीको दायरामा ल्याउन सकिएला कि ?

त्यो हत्याकाण्डको चौतर्फी बिरोध भए पनि तत्कालीन पञ्चायती सरकार नमिता, सुनिता र मीरा हत्याका हत्यारा पत्ता लगाउन भन्दा पनि उनीहरूलाई जोगाउन लाग्यो । 

नमीता–सुनिता–मीरा र चुडामणिहरूका परिवारजनले न्याय पायौं भन्ने अवस्था आउला ? के उनीहरूका आफन्तलाई अघि लगाएर त्यो घटनाको पुन: छानबिनका लागि दवाव दिन सकिएला ? बाचेका भए अहिले नमिता ५३ वर्षकी हुन्थिन् । सुनिता र मीरा ५५ वर्षका हुन्थे । छोराछोरी, नातिनातिनी हुन्थे होलान्, तर पापीहरूका कारण उनीहरूले कलिलो उमेर मै यो संसारबाट बिदा लिनुपर्‍यो । त्यसैले किशोर दाइले भने झै “दरबार मार्गको शालिक वरिपरि घुमिरहने उनीहरूको हंसलाई शान्ति दिन पनि हत्यारालाई सजाय दिलाउन आन्दोलन गर्नै पर्छ ।”
अहिले निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भएको घटनाबारे भइरहेको छानबिन प्रकरणमा थुप्रै आशंकाहरू देखापरेका छन् । घटना भएको ५० दिन बढी भइसक्दा पनि घटनाको सत्यतथ्य तथा वास्तविक दोषि पत्ता लाग्न सकेको छैन । शुरुदेखि नै प्रहरी प्रशासनको भूमिका र व्यवहारले जनमानसमा निरासा र आक्रोस मात्रै थपिरहेको छ । के यो घटना पनि ३७ वर्षअघि भएको नमिता, सुनिता हत्याकाण्ड झै सदाका लागि रहस्यमयी त बन्ने होइन ? नमिता, सुनिताको बलात्कारपछि हत्या भएको घटनामा संलग्न दोषिमाथि कारवाही भएन । यो घटनामा संलग्न भएको आशंका गरिएका कोहीमाथि पनि सामान्य केरकार समेत भएन । के निर्मलाको बलात्कारपछिको हत्या घटनामा पनि यस्तै होला ?
अहिले मुलुकमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक राज्य व्यवस्था छ । जनता अधिकारसम्पन्न छन् भनिएको छ । विधिको शासन छ । शक्तिशाली भनिएको सरकार छ । तर, निर्मला बलात्कार तथा हत्या घटनाको छानबिन प्रकरणमा अहिलेससम्मका घटनाक्रमले ३७ वर्षअघि पोखरामा भएको नमिता, सुनिता हत्याकाण्डको छानबिनमा भएका घटनाक्रमको झझल्को देखिन थालेको छ ।
नमिता, सुनिता हत्याकाण्डमा दरबारिया तथा तिनका नातेदारको संलग्नता रहेको आशंका गरिएको थियो । त्यसै भएर हुनसक्छ, त्यो घटनाको अनुसंधान प्रक्रिया प्रभावित भएको थियो । नमिता–सुनिता हत्याकाण्डपछि कास्कीको सिडिओको रूपमा खटाइएका सूर्यबहादुर सेनले आफ्नो आत्मकथा “मेरो कथाहरूको कथा” पुस्तकमा विस्तृत रूपमा उल्लेख गरेका छन् । उनका अनुसार त्यतिबेला अनुसन्धान प्रभावित पार्न अज्ञात व्यक्तिले फोन गरेर घम्काउने गरेका थिए । तत्कालीन प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापा चुपचाप थिए ।
अहिले मुलुकमा लोकतन्त्र छ । जनताले न्यायका लागि आन्दोलन गर्न पाउँछन् । कञ्चनपुरका जनताले व्यापक आन्दोलन गरेका कारण निर्मला हत्याकाण्डमा संलग्न दोषिहरूलाई कानूनी सजाय हुने छ भन्ने आशा गर्न सकिन्छ ।
निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या गरिएको घटना भएको यतिका दिन वितिसके । घटनाको छानबिनका लागि नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो, कञ्चनपुर प्रहरीदेखि सरकारद्वारा गठित सहसचिव नेतृत्वको उच्चस्तरीय छानबिन समितिले काम गरिरहेको छ । तर, परिणाम अहिलेसम्म सून्य झैं छ । घटनाको छानबिनका क्रममा प्रहरीले मुख्य अभियुक्तका रूपमा उभ्याएका मानसिक अवस्था विग्रेका दिलिप बिष्ट रिहा भइसकेका छन् । प्रहरीले अरु चारपाँच जनालाई नियन्त्रणमा लिएर कडा रूपमा सोधपुछ गरेको छ । तर, अहिलेसम्म घटनाको सत्यतथ्य र वास्तविक दोषिको पत्ता लागेको छैन । दिनहरू वित्तैजाँदा न्याय पाउनेमा आशंका बढ्न थालेपछि अहिले निर्मलाका आमाबुबा न्याय खोज्न संघीय राजधानी काठमाडौं पुगेका छन् र प्रधानमन्त्री, मन्त्री, प्रहरी प्रधान कार्यालय, राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग, अधिकारवादी संघसंस्था, संसद र सभामुख, राजनीतिक दलका नेताहरूलाई हारगुहार गरिरहेका छन् । पत्रकार तथा अधिकारकर्मीसामु गहभरी आसु झार्दै न्याय प्राप्तीमा साथ दिन अनुनयविनय गरिरहेका छन् ।
मुख्य सवाल हो– बालिका निर्मलाको बलात्कार र हत्या गर्ने वास्तविक दोषिमाथि कानूनी कारवाही हुन्छ कि हुदैन ? विश्वकै सबैभन्दा उत्कृष्ट मानिएको लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक राज्य व्यवस्थामा पनि आम जनताले न्यायका लागि यतिसम्म हारगुहार गर्नै पर्ने भएपछि पञ्चायतीकाल, राजतन्त्र, राणाशासन, एकदलीय कम्युनिष्ट शासन अथवा यस्तै तानाशाही, अधिनायकवादी र सर्वसत्तावादी शासन र लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा के अन्तर रहन्छ र ? कतै नमिता, सुनिता हत्याकाण्ड झैं निर्मला हत्याकाण्डको फाइल पनि ‘रहस्यमयी’ भन्दै दराजमा थन्किने त होइन ?